Tirana stawia na młodych

Konkurs był rozpisany na dwa etapy. Pierwszy ogłoszono w lutym bieżącego roku i był otwarty dla wszystkich projektantów. Drugi rozpoczął się w marcu i w nim do rywalizacji stanęło sześciu finalistów wyłonionych z pierwszego etapu. Do dalszego projektowania zaproszono, oprócz zwycięskiej pracowni, holenderskie biuro  MVRDV, amerykańskie studio Libeskind, francuskie Architecture Studio, Włoskie Atena Studio oraz Hiszpańska Josep Luis Mateo-MAP.

Sam plac Skanderbeg jest nieprzeciętny, nazwano go tak na cześć narodowego bohatera Albanii. Podczas stosunkowo krótkiej historii kraju, przez ten plac przewinęli się wszyscy jego bohaterowie i oprawcy, a ludność na nim na przemian wiwatowała i walczyła. Dziś, plac słynie ze swej beznadziejności. Brak odpowiednich przestrzeni dla pieszych, niebezpieczny ruch samochodowy, popsuta fontanna oraz cokół po pomniku byłego przywódcy tworzą jego krajobraz. Aktualnie jest rozdrobniony na pięć placyków a jego granice zacierają się wśród okolicznej zabudowy, brakuje mu jakiejkolwiek zwięzłości. Na placu mieszczą się ważne budynki, meczet, wieża zegarowa, ratusz, kilka ministerstw oraz kilka instytucji kulturalnych. W tym zawiłym przestrzennie i kulturowo kontekście, architekci zostali poproszeni o zaprojektowanie 41 000m2 przestrzeni publicznej i 4 500m2 nowej zabudowy.

widok satelitarny (nie)istniejącego placu

widok placu, na pierwszym planie pomnik Skanderbega w tle Pałac Kultury i pomalowane bloki

Konkurs był solidnie przygotowany a skład sędziowski na wysokim poziomie. Za sprawna organizacja i ambitnymi decyzjami stały nietuzinkowe i zaangażowane w sprawę osobistości. W przygotowaniach konkursu mocno udzielał się także Edi Rama, burmistrz Tirany. Ta barwna postać od lat twórczo działa na rzecz poprawy jakości przestrzeni w swoim Mieście. Jego najsławniejszą inicjatywą było pomalowanie setek domów na jaskrawe kolory. Znamy tą sztuczkę z rodzimych podwórek, ale tam podobno im to wychodzi na dobre. Inna ważną postacią w tym konkursie był Sheik Sabah IV Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah, emir Kuwejtu. To on zasponsorował konkurs.

Oto propozycje finalistów:

Architecture Studio

fot. Architecture Studio

Głównym elementem projektu jest "wodne lustro", czyli prostokątny zbiornik wodny który jest centralnym elementem kompozycji.

Atena Studio

fot. Atena Studio

W tej propozycji także głównym elementem jest zbiornik z wodą, ten jest okrągły a centralność kompozycji jest jeszcze bardziej dosłowna.

studio Libeskind

fot. studio Libeskind

MVRDV

fot. MVRDV

Zwycięska propozycja 51N4E / Anri Sala

fot. 51N4E

fot. 51N4E

fot. 51N4E

fot. 51N4E

W swoim projekcie Belgowie wykorzystują elementy kontekstualne. Na przykład dla budynku opery projektują nowy hall, do muzeum dobudowują schody wejściowe a część ratusza przenoszą do nowej wieży.
W założeniach projektowych czytamy że ''plac nie staje się bardziej ludzki poprzez zmianę skali: staje się bardziej atrakcyjny dzięki temu co ma do zaoferowania, na placu i dookoła''.

Głównym zabiegiem formalnym jest nadanie placu kształtu lekko piramidalnego. Środek placu ma być 2.3m wyżej od obrzeży. Pochyła posadzka ma zachęcić użytkowników do przemieszczania się i zapewnić świetny widok na miasto i okoliczne góry ze środka placu. Mniejsze, dyskretniejsze zabiegi przestrzenne nawiązują do brzegów placu. Te wnęki i wygięcia w posadzce będą mogły być wypełnione wodą, przez deszcz bądź przez podziemne pompy. W ten sposób atrakcyjność placu będzie decentralizowana a jego wygląd będzie zmieniany.

 Być może przydałoby się Warszawie, aby podobnie zaangażowane osoby włączyły się do kształtowania placu Defilad. Tylko tym razem niech okolica PKiN-u powstanie bez zagranicznego ''sponsoringu''...

Felek