Całe morze budowania - książka o wrocławskiej architekturze lat 1956-70 [BRYŁA CZYTA]

Najnowsza propozycja wydawnicza wrocławskiego Muzeum Architektury i współwydawcy – Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” jest z jednej strony przedsięwzięciem nowatorskim – pierwszą próbą szczegółowego opisania architektonicznego rozwoju Wrocławia między 1956 a 1970 rokiem. Z drugiej strony – to swoista kontynuacja idei bliskiej autorce – odkrywania i pokazywania powojennego Wrocławia z perspektywy jego budowy i odbudowy.

Wystawa odbyła się w 2008 r. i była to, jak dotąd największa, ekspozycja plenerowa prezentująca wrocławską architekturę. Jej organizatorem był Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, a kuratorami: Michał Duda (Muzeum Architektury we Wrocławiu) i właśnie Agata Gabiś – wrocławska historyk sztuki i architektury, adiunkt w Zakładzie Historii Kultury Materialnej w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego, zawodowo i z zamiłowania zajmująca się historią architektury XX wieku, w szczególności polską architekturą powojenną, jej aspektami artystycznymi, politycznymi oraz socjologicznymi.

Wspomniana wystawa pokazywała powojenny Wrocław, „jak miasto dźwigało się z ruin i jak zmieniało się w ciągu dekad” i – podobnie jak ukazująca się właśnie książka – przypominała ludzi, którzy je projektowali i pracowali przy powstawaniu konkretnych budynków i miejsc.

„Całe morze budowania" jest syntezą okresu 1956-1970. Zrealizowane osiedla, budynki i futurystyczne pomysły na nowy Wrocław, które zachowały się jedynie na archiwalnych projektach i makietach zostały zaprezentowane tu z uwzględnieniem całej różnorodności i niejednoznaczności tamtych czasów. To celowe, a dokładniej najważniejsze założenie autorki, które definiuje już na pierwszych stronach swojej książki.

Stąd też główna część monografii, która rozpoczyna się omówieniem fali poodwilżowego entuzjazmu i modernistycznego zwrotu, poprzedzona jest obszernym wstępem o tym, co działo się wcześniej (czyli w latach 1945-1955). To wtedy rozpoczynali naukę studenci architektury, którzy w następnej dekadzie opanowali pracownię „Miastoprojektu-Wrocław" i zaczęli planować konkretne budynki i całe dzielnice. Efekty ich pracy pojawiają się w kolejnych rozdziałach. To przede wszystkim budownictwo mieszkaniowe – bloki i osiedla oraz szkoły, ponieważ na te inwestycje przeznaczana była wówczas większość środków finansowych. Nowe kina czy domy handlowe pozostały w sferze planów. Poniekąd dlatego, że nie było na to środków, a poniekąd dlatego, że powojenny Wrocław posiadał już większość tego typu obiektów, wybudowanych jeszcze przed 1945 r.

W książce możemy zobaczyć jednak niektóre, niezrealizowane pomysły. Warto zaznaczyć, że część z nich publikowana jest po raz pierwszy. Wspólnie z fotografiami (dawnymi i współczesnymi) oraz planami archiwalnymi, tworzą ciekawą i zróżnicowaną oprawę wizualną książki, która jest również efektem pracy grafików: Mariana Misiaka i Olafa Schindlera. Pierwszy z nich to także znany typograf, autor m.in. projektów dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu: identyfikacji wizualnej i kampanii promującej Rok Kościuszkowski, które zdobyły pierwsze nagrody na III Przeglądzie Muzeum Widzialne. Natomiast drugi – to autor grafiki strony internetowej Muzeum Architektury we Wrocławiu, która zdobyła również pierwszą nagrodę na wspomnianym przeglądzie.

Książka Agaty Gabiś to niezwykła opowieść o architekturze powojennego Wrocławia, o jego odbudowie i budowie, o ludziach i miejscach, o architekturze i powolnym – zdeterminowanym ograniczeniami politycznymi i ekonomicznymi – procesie utożsamiania się z miastem.

Książkę "Całe morze budowania. Wrocławska architektura 1956-1970” będzie można zakupić od 8 października br. w księgarniach (stacjonarnej i internetowej) Muzeum Architektury we Wrocławiu. Cena książki - 59 zł.