Makabryła: Gwiezdne Wojny w Tarnowie Mościcach

Mościce to przemysłowa dzielnica Tarnowa znana w całej Polsce dzięki zakładom azotowym działającym tam od lat 20. XX wieku. Powstało tam kilka godnych uwagi obiektów późnego modernizmu, w tym dworzec PKP w formie szklanego pudełka przykrytego rozległą płaszczyzną dachu oraz Mościckie Centrum Kultury. To ostatnie działa w dawnym Zakładowym Domu Kultury "Azoty".

Budynek powstał w 1971 roku według projektu Zbigniewa S. Bielaka, Bogumiła Zaufala, Bronisława Stefanika i Stanisława Karpiela. Ma formę rozległej niskiej platformy, nad którą wyrastają trzy rzeźbiarskie formy, niczym wybrzuszone od wiatru żagle albo wzgórza. Te charakterystyczne trójkąty mają funkcjonalne uzasadnienie, w wypiętrzeniach mieszczą się widownia głównej sali widowiskowej, w innym sznurownia. Zasada kompozycyjna kompleksu przypomina trochę operę w Sydney projektu Jorna Utzona i Ove Arupa.

Niestety na tą czystą i klarowną formę padł cień przebudowy, budynek od wiosny 2009 roku poddawany jest gruntownej modernizacji. Od czasów powstania obiekt nie był gruntownie remontowany. Mimo dobrego stanu technicznego odstawało jego przestarzałe wyposażenie techniczne, a przede wszystkim nie spełniająca norm przeciwpożarowych sala widowiskowa, brakowało też udogodnień dla niepełnosprawnych.

Oczywiste i godne pochwały są wymiany instalacji oraz poprawa funkcjonalna kompleksu. Powstały bądź od podstaw zmodernizowano salę wystawienniczo-koncertową, multimedialno-kinową, baletową, sale dydaktyczne, oraz zaplecze biurowo techniczne. Obecnie trwa przebudowa sceny oraz zespołu administracyjnego.

Niestety wraz z poprawą funkcjonalności zatracono dawany charakter budynku. Najwięcej ucierpiała bryła zewnętrzna, którą poddano termomodernizacji. Wypiętrzone trójkąty pokryte wcześniej drewnem teraz przykrywa szary tynk. Zaburzono układ okien i dodano im dekonstruktywistycznych pęknięć, co w tanim wydaniu przypomina raczej pastisz dzieł Gehry`ego.

Poddane wymianie dachy także "upiększono", ich strzeliste okapy wzbogacono o krzykliwe kolory i formy, niczym dzioby statków kosmicznych z radzieckich filmów science-fiction. Czyżby projektanci przebudowy z firmy Karpla Konsulting sp. z o.o. z Krakowa chcieli przebić swoim dokonaniem autorów dawnego zakładowego domu kultury? Jednak zgrzebność rozwiązań daleka od high-techu przywołuje raczej skojarzenia z atrakcją z lunaparku.

Modernizacja MCK zakończy się pod koniec roku. To największa inwestycja urzędu marszałkowskiego w Tarnowie. Pochłonie w sumie 22 miliony złotych, z czego większość to unijne dofinansowanie.

To nie pierwszy raz kiedy za unijne pieniądze psuje się w Polsce dobrą modernistyczną architekturę. W Katowicach zniszczono przeszklone kino Kosmos projektu Juranda Jareckiego, które zastąpiła obrzydliwa buda Centrum Sztuki Filmowej. Szkoda że unijni urzędnicy oceniają tylko projekty pod względem ich użyteczności społecznej i kulturalnej, a pomijają rażące uchybienia estetyczne.