Dekada w polskiej architekturze
Dziesięć lat w architekturze to niezbyt wiele, ale miniona dekada pokazuje, że działo się sporo. Ocieraliśmy łzy szczęścia i zaciskaliśmy ze wściekłości pięści. Poniższe zestawienie to subiektywny ranking tego, co naszym zdaniem w polskiej architekturze minionej dekady było najważniejsze. Jako memento umieściliśmy też te mniej chlubne budynki i wydarzenia - ku przestrodze. A Wy jak zapamiętaliście minioną dekadę?
Starchitekci nadciągają
Do Polski zawitały wielkie nazwiska. W 2003 roku ukończono budowę biurowca Metropolitan - pierwszego budynku Normana Fostera w tej części Europy. W 2004 roku oddano do użytku nowy budynek holenderskiej ambasady autorstwa Ericka van Egeraata, a w 2009 roku zakończono budowę ambasady brytyjskiej projektu Tonnego Frettona. W Krakowie natomiast powstał futurystyczny hotel Park Inn Jurgena Mayera. Do Polski udało się również ściągnąć Petera Zumthora, szwajcarskiego architekta, laureata Nagrody Pritzkera. Architekt przyjął propozycję zagospodarowania starej kieleckiej synagogi, która ma stać się centrum spotkań kultur i religii. Nie powstanie natomiast Camerimage Łódź Center, które zaprojektować miał Frank Ghery ? projekt został ostatecznie odrzucony przez władze miasta. Podobny los spotkał muzeum Art Stations w Poznaniu autorstwa Tadao Ando. Bez wsparcia miasta oraz środków unijnych realizacja nie miała szans. Wciąż niepewne są losy Lilium Tower - wieżowca projektu biura Zahy Hadid, który stanąć miał w sąsiedztwie hotelu Mariott. Inwestycję wstrzymał kryzys, a inwestor nie jest w stanie odpowiedzieć, czy budowa w ogóle ruszy.
Osiedla de lux
W ciągu ostatniej dekady powstało też kilka osiedli z najwyższej półki, których estetyka i funkcjonalność są na najwyższym poziomie. Warszawski EKO PARK, projekt biura kierowanego przez Stefana Kuryłowicza to przykład eleganckiej architektury mieszkaniowej. Zrealizowany w 2002 roku projekt był wielokrotnie nagradzany? otrzymał m.in. Nagrodę Roku 2002 SARP i znalazł się również pośród kilkunastu obiektów, które prezentowane były na wystawie "Polska. Ikony Architektury" zorganizowanej przez stołeczną Zachętę oraz magazyn Architektura Murator.
Domy przyszłości
Dwa domy namieszały mocno w ostatniej dekadzie. Namieszały i zmieniły myślenie o współczesnym polskim budownictwie mieszkaniowym. Przetarły też szlaki dla odważnej architektury domów jednorodzinnych. Pierwszy to krakowska realizacja z 2003 roku - Dom z gontu mieszczący się na Woli Justowskiej. Dzieło pracowni nsMoon Studio zdobyło m.in. główną nagrodę SARP w 2004 roku. Druga realizacja to Dom Aatrialny zaprojektowany przez katowickie biuro KWK Promes kierowane przez Roberta Koniecznego, o którym w ostatniej dekadzie słyszeliśmy nie raz. Dom jednorodzinny w Opolu był wielokrotnie nagradzany i wymieniany pośród najlepszych mieszkaniowych na świecie.
Szkoła z klasą
Że szkoła nie musi być brzydka, szara i nudna udowodnił Tomasz Konior wraz z kierowaną przez siebie pracownią. Zrealizowany w 2005 roku budynek gimnazjum i liceum w warszawskiej dzielnicy Białołęka, jak na razie nie ma sobie równych wśród polskich szkół.
Łódź na medal
Łódź czerpie z potencjału przemysłowej zabudowy. W dawnych budynkach fabryki Izraela Poznańskiego w 2006 roku otwarto Centrum Manufaktura - jedno z największych centrów handlowo-usługowych w Polsce. I jedno z najładniejszych. W jego sąsiedztwie znajduje się Hotel Andel's, który otrzymał nagrodę Architecture of the Year w konkursie European Hotel Design Award 2009.
Stary Browar w Poznaniu
Jedna z najciekawszych realizacji ostatnich lat. Autorami projektu są Piotr Barełkowski oraz Przemysław Borkowicz ze Studia ADS. W nowym skrzydle poznańskiego browaru mieści się centrum handlowo-usługowe, które przez czytelników Bryły zostało uznane za Bryłę roku 2007.
Złota 44
O mały włos mielibyśmy w centrum stolicy "szkieletora". Losy biurowca "Złota 44" projektu Daniela Libeskinda długo się ważyły. Wstrzymano budowę, początkowo z powodu kryzysu, później z powodu mieszkańców skarżących pozwolenie na budowę oraz przedłużających się procesów sądowych. Jednak pod koniec ubiegłego roku wznowiono prace budowlane i już 2012 roku Warszawie przybędzie kolejny wieżowiec.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
Najbardziej kontrowersyjny projekt ostatniej dekady. Choć jeszcze nie powstał, skutecznie podzielił środowisko architektów oraz mieszkańców stolicy. "Supermarket", "barak", to tylko niektóre z określeń jakich użyto wobec projektu szwajcarskiego architekta Christiana Kereza. Ostatecznie na projekt naniesiono poprawki, choć i to nie uspokoiło malkontentów.
Złoto dla Polaków
Po raz pierwszy w historii Biennale Architektury w Wenecji polski pawilon zdobył główną nagrodę - Złotego Lwa. Jury 11 - tej edycji biennale (2008 r.) wyróżniło futurystyczną wizję "Hotel Polonia. The Afterlife of Buildings". Sześć wybranych przez kuratorów wystawy budynków usytuowano w bliżej nieokreślonej przyszłości i pokazano, jak zaadaptowały się do innej rzeczywistości. Autorami wizualizacji są artysta Kobas Laksa i fotograf Nicholas Grospierre.
Kłopotliwa rocznica
Powstały w 1955 roku PKiN w ubiegłej dekadzie obchodził podwójne 'okrągłe' urodziny. W 2007 roku został wpisany do rejestru zabytków, co wywołało wiele kontrowersji. Niektórym ten zabytek architektury bardzo przeszkadza. Minister Sikorski radził zburzyć i stworzyć w jego miejscu park. W radiu TOK FM powiedział, że 'polskim murem berlińskim powinno być zburzenie PKiN'. Krystyna Zachwatowicz z kolei proponowała, by obsadzić go bluszczem, dzięki czemu stałby się najbardziej oryginalnym wieżowcem na świecie. Ale najwięcej dyskusji przysporzyło samo sąsiedztwo 'Pekinu'. Co zrobić z Placem Defilad? Pojawiały się już różne pomysły ? pod koniec ubiegłego roku warszawscy radni uchwalili nowy plan zagospodarowania tego terenu. PKiN zostanie otoczony co najmniej trzema nowymi wieżowcami oraz kilkoma niskimi budynkami.
Wrocławska Renoma
To chyba najlepsza renowacja, jakiej dokonano w Polsce. Wrocławski dom towarowy Renoma, który powstał w 1930 roku, w 2009 roku zyskał nowe oblicze. Renomę odmienili architekci z biura Maćków Pracownia Projektowa. Kunszt dostrzegło jury Międzynarodowego Festiwalu Architektury w Barcelonie ? budynek znalazł się w finale konkursu głównego "Building of the Year" i walczył m.in. z projektami Zahy Hadid i Davida Chipperfielda.
Centrum Nauk Kopernik
W końcu doczekaliśmy się placówki popularyzującej naukę na wysokim poziomie. Oddane do użytku pod koniec 2010 roku Centrum Nauk Kopernik, to nie tylko świetny obiekt naukowy, ale również przykład architektury na wysokim poziomie. Autorem koncepcji jest biuro RAr-2 Laboratorium Architektury Jan Kubec z Rudy Śląskiej.
Czas muzeów
Ostatnia dekada bez wątpienie należy do muzeów. W ciągu dziesięciu lat powstało, zaczęto budowę lub rozstrzygnięto konkursy na budowę co najmniej kilkunastu dobrych obiektów. Dominowało wspomniane już warszawskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Jednak w innych przypadkach obyło się bez kontrowersji i sporów. Znakomite Muzeum Wsi Opolskiej zdobyło nominację do prestiżowej nagrody Mies van der Rohe Awards. To samo wyróżnienie spotkało nie mniej udane Muzeum Ziemi Przemyskiej. Krakowskie Muzeum Lotnictwa oddano do użytku pod koniec ubiegłego roku, ale już dziś można być pewnym, że nie przejdzie nie zauważone. Na półmetku jest już natomiast budowa warszawskiego Muzeum Historii Żydów Polskich. Rozstrzygnięto również konkursy m.in. na budowę Muzeum II Wojny Światowej, Muzeum Historii Polski i Muzeum Współczesnego we Wrocławiu.
Polska na EXPO
Sukcesem okazał się polski pawilon na ubiegłorocznej Światowej Wystawie EXPO. Niezwykły pawilon nawiązujący do ludowej wycinanki bił frekwencyjne rekordy - odwiedziło go ponad 8 milionów zwiedzających! Projekt pracowni WWAA .
Polska stadionami stoi
Polska będzie jednym z gospodarzy Euro 2012. Zanim jednak piłkarze trafią na murawę, na placach budowy toczą się gorące rozgrywki i wyścig z czasem. Ukończono już modernizację poznańskiego stadionu. Stadion Narodowy w Warszawie rośnie z dnia na dzień. Na ukończenie czekają jeszcze stadion we Wrocławiu i Baltic Arena w Gdańsku. Jednak coraz częściej zadawane jest pytanie, co stanie się z tymi obiektami, gdy opustoszeją trybuny?
Makabryły
Niestety wciąż powstają. Straszą, jak nowy gmach Opery Krakowskiej, wprawiają w zdumienie fantazją projektantów (nowa siedziba TVP) lub ogromnym przepychem (sanktuarium w Licheniu
Śmierć polskiej moderny
Miniona dekada zakończyła się brutalnie. Pod koniec grudnia zaczęła się rozbiórka katowickiego dworca. Mimo protestów środowiska architektów, organizacji Decomomo, broniącej modernistycznych zabytków oraz miłośników architektury, katowicki 'brutal' trafił na architektoniczne cmentarzysko. Ale to nie jedyna strata, jaką poniósł polski modernizm. W ciągu dziesięciu lat zniknęły m.in. warszawski Supersam, kino Skarpa i katowicka Hala Baildon. W ubiegłym roku pojawiły się też głosy, by zburzyć warszawską Rotundę, a w jej miejscu postawić nowoczesny budynek nawiązujący kształtem do słynnej poprzedniczki. Tym razem jednak protesty pomogły ? inwestor wycofał się z planów i zapowiedział, iż jedynie odmłodzi budynek. Protesty pomogły również w przypadku katowickiego Spodka - obiekt zostanie jedynie zmodernizowany, a nie zmieniony nie do poznania, jak chcieli inwestorzy.
Skomentuj:
Dekada w polskiej architekturze