Neonowe zwierzęta w PRL-u [PRZEGLĄD]
Kot, krowa i drób wszelaki. To one rządziły Polską! Po zmroku wynurzały się z ciemności i wskazywały mieszkańcom, gdzie jest sklep, gdzie bar, a gdzie fabryka.
![Neonowy kot w Warszawie ze zbiorów Muzeum Neonów. Neonowy kot w Warszawie, ze zbiorów Muzeum Neonów](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_cover/3r/22465784-neonowy-kot-w-warszawie-ze-zbiorow-muzeum-neonow.jpeg)
![Neonowy kot w Warszawie ze zbiorów Muzeum Neonów. Neonowy kot w Warszawie, ze zbiorów Muzeum Neonów](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_gallery_item/3r/22465784-neonowy-kot-w-warszawie-ze-zbiorow-muzeum-neonow.jpeg)
![Neonowa krowa w Opolu Neonowa krowa w Opolu](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_gallery_item/nv/22465782-neonowa-krowa-w-opolu.jpeg)
![Neonowy lew we Wrocławiu Neonowy lew we Wrocławiu](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_gallery_item/yd/22465781-neonowy-lew-we-wroclawiu.jpeg)
![Neonowy kot w Kielcach, pocztówka Neonowy kot w Kielcach, pocztówka](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_gallery_item/i6/22465780-neonowy-kot-w-kielcach-pocztowka.jpeg)
![Neonowy słoń w Warszawie, pocztówka. Neonowy słoń w Warszawie, pocztówka.](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_gallery_item/pd/22465783-neonowy-slon-w-warszawie-pocztowka.jpeg)
![Neonowa krowa w Warszawie Neonowa krowa w Warszawie](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_gallery_item/yt/22465785-neonowa-krowa-w-warszawie.jpeg)
![Neon trzy świnki w Warszawie, MSN. Neon trzy świnki w Warszawie, MSN.](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_gallery_item/2u/22465786-neon-trzy-swinki-w-warszawie-msn.jpeg)
Prym wiódł kot. Neon z jego podobizną w PRL-u można było spotkać w każdej części kraju. Od połowy lat 50., złotej dekady neonów w Polsce, prezentował się w co najmniej kilku odmianach.
Mrucząca ulica, czyli neonowe koty
Neonowe sylwetki bohatera jednej z najpopularniejszych europejskich baśni ludowych zwykle były bezpośrednio związane ze sklepem obuwniczym. Spotkać można je było m.in. w Katowicach, Warszawie, Wrocławiu i Kielcach.
Tę ostatnią wyróżniał dość nietypowy jak na reklamę świetlną projekt. Semaforowy kot był uczłowieczony i mocno nieproporcjonalny, a reklama liczyła ponad dwa piętra wysokości. Podobny rozmach cechował zresztą neon w Gdyni. Sam but, z którego na przechodniów zerkało ciekawskie zwierzę, miał około dwóch metrów wysokości.
Nie z racji rozmiaru, a formy, uwagę przykuwał również kot poznański. Jako jeden z nielicznych nie reklamował sklepu z butami, a bar o znamiennej do dziś nazwie – Kociak. Nic więc dziwnego, że jego atrybutem nie były czerwone kozaki, a szklanka z pojawiającym się i znikającym koktajlem.
Z lokalnej zagrody
Niepozbawione baśniowego sznytu były też zwierzęta gospodarcze. Królowały krowy i byki. Najsłynniejsza była chyba krowa warszawska, która do przechodniów mrugała okiem. Krasula została zaprojektowana jako znak w założeniu mający wyróżniać wszystkie bary mleczne. W stolicy została zrealizowana w dwóch lokalizacjach i przez dziesięciolecia rozbudzała wyobraźnię artystów – literatów, muzyków, plastyków…
Podświetlona krowa oznaczała zwykle mleczny bar
Neonowe krowy popularne były też w mniejszych ośrodkach, a nawet na wsiach – wszędzie tam, gdzie działały bary, sklepy mięsne lub nabiałowe. Ich projekty zwykle były dość dosłowne: tu sympatyczna krasula z kwiatkiem w pysku (np. Koszalin, Brodnica) lub wywieszonym językiem (Opole), a tu rogaty byk o surowym spojrzeniu (Katowice). Większą fantazją cechowały się neony z trzodą. Nieposkromiony uśmiech na twarzach wzbudzały np. warszawskie trzy świnki, które… wypinały się zadkami do przechodniów.
![Neonowa kura we Wrocławiu Neonowa kura we Wrocławiu](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_image/lc/22465787-neonowa-kura-we-wroclawiu.jpeg)
Fasadę Cepelii zdobiły kury i koguty
Ważne miejsce wśród neonowych zwierząt zajmowały kury i koguty. Wyróżniała się powszechnie świecąca kurka Cepelii. W różnych dekadach obecna była w odmiennych wariantach graficznych. Projekty to bardziej, to mniej odważne, doskonale oddawały ówczesne mody. Nie sposób było też przejść obok kur obecnych w całym kraju zakładów drobiarskich. W formie neonu zdobiły na pewno przedsiębiorstwa w Łodzi i Wrocławiu, a muralu - w Warszawie.
Powiem egzotyki
Neony zwierząt wprowadzały element magiczny w szarą rzeczywistość PRL. I to nie tylko te, które informowały „tu jest sklep z mięsem”, choć w środku nikt mięsa miesiącami nie widział. Często było jeszcze bardziej egzotycznie.
Po budynkach Poznania czy Katowic skakały małpy, w Łodzi czy Radomiu można było spotkać krokodyla, Szczecinie i Warszawie - słonie. We Wrocławiu zaś natknąć się na lwa – zresztą podobnie jak cześć dawnych neonów odnowionego i do dziś dostojnie witającego gości zoo.
O autorce: Anna Brzezińska-Czerska: animatorka kultury, badaczka dziedzictwa plastycznego PRL, obecnie pracuje nad książką „Neonowe zoo” @neonowezoo [facebook.com/neonowe zoo]
- Więcej o:
Powojenne bloki z Polski wcale nie są nudne! Oto te najciekawsze [PRZEGLĄD]
Traffic Design kontra pasteloza. Odmienili gdyński blok i na tym nie koniec
Otwierano je z wielką pompą. Inwestycje i budynki "urodzone" 22 lipca
Te budynki wyglądają kosmicznie, a powstały w czasach głębokiego socjalizmu [ZDJĘCIA]
Nowoczesny pawilon restauracyjny w Bondyrzu przy zabytkowym młynie z 1936 roku
Restauracja Albatros w Augustowie. Była jednym z najnowocześniejszych obiektów gastronomicznych w regionie
W Gdańsku powstaje nowy akademik. Na najwyższych kondygnacjach mieścić się będzie hotel
Tak będzie wyglądał dworzec kolejowy w Chełmie. Po starym budynku zostanie tylko część piwnic