U nas bloki, na Słowacji panelaki. Petržalka - jedno z największych blokowisk Europy
Bloki na bratysławskiej Petržalce tworzą świat jakby dobrze nam znany, lecz jednak równoległy. Krótki film Juraja Chlpika i Kala Karmana opowiada o codziennym życiu na jednym z największych blokowisk Europy.
Petržalka leży na lewym brzegu Dunaju, na południe od centrum Bratysławy i przy samej granicy słowacko-austriackiej. To jedna z najgęściej zaludnionych dzielnic w całej Europie Środkowej i jedno z dwóch największych blokowisk Unii Europejskiej, obok dystryktu Lasnamäe w Tallinie. Zdecydowana większość z około 115 tys. mieszkańców Petržalki żyje w blokach z wielkiej płyty, zwanych zwyczajowo przez Słowaków i Czechów panelakami.
Dzielnicę budowano żywiołowo przede wszystkim w latach 70-tych XX w. W owym czasie rozwijała się w zasadzie jako niezależny organizm miejski w granicach Bratysławy. W latach 80-tych planowano połączyć ją metrem z centrum miasta, które leży po drugiej stronie Dunaju. Po zakończeniu epoki centralnego planowania projekt zarzucono. Pamiątką po marzeniach o podziemnej kolejce na Petržalce są betonowe zarysy stacji i opuszczone tunele, ukrywające się dziś pod piętrowymi węzłami autostradowymi. W latach 90. i XXI w. w dosyć jednolitą strukturę urbanistyczną Petržalki powtykano tu i ówdzie nowoczesne biurowce, centra handlowe i budynki apartamentowe.


W filmie Juraja Chlpika i Kala Karmana mieszkańcy bloków na Petržalce opowiadają historie, które na pozór mogłyby opisywać też siermiężny socjalizm w Polsce. Np. o tym, jak trzeba było się starać o mieszkanie w bloku, a także w jaki sposób gospodarka systemowego niedoboru i klaustrofobiczne klitki w mrówkowcach zamieniły życie ludzi w permanentną prowizorkę.
Jak na ironię, większość mieszkańców Petržalki to osoby, które urodziły się w historycznym centrum Bratysławy. Wprowadzając się do produkowanych seryjnie panelaków, odruchowo chcieli uczłowieczyć nowe otoczenie. Zaglądając do ich mieszkań widzimy więc zawieszone na ścianach talerze i wiejskie, drewniane krzyżyki, albo dla odmiany zajmujący pół salonu fortepian i radziecką flagę, która znalazła nową funkcję jako okienna zasłona.
Mimo oczywistych podobieństw, ciekawość 'małych różnic', która tak niektórych z nas frapuje, gdy odwiedzamy kraje naszych południowych sąsiadów, szybko uzmysławia nam, że opowiadający swoje historie w filmie Chlpika i Karmana mieszkańcy Petržalki są jakby nieco inni od naszych sąsiadów z warszawskiego Ursynowa czy gdańskiej Zaspy. A czy same bloki, w których mieszkają, są ciekawsze, lub też straszniejsze od naszych? Trudno ocenić. Ze swoich okien bohaterowie filmu widzą w zasadzie to samo co my: supermarket, kościół, parking, bawiące się dzieci i pieski na wybiegu, chmury i oczywiście - inne bloki. Jeden z bohaterów filmu zauważa jednak, że przy dobrej pogodzie, może dwa razy w roku, z bratysławskiej Petržalki można dojrzeć Alpy!
- Więcej o:
![Gropiusstadt w Berlinie. Gropiushaus. Gropiusstadt w Berlinie. Gropiushaus.]()
Gropiusstadt w Berlinie - najsłynniejsze blokowisko Europy. Osiedle-utopia Waltera Gropiusa i "My, dzieci z dworca ZOO"
![Wilno - dzielnica Fabianiszki zagrała Prypeć w serialu Czarnobyl. Wilno - dzielnica Fabianiszki zagrała Prypeć w serialu Czarnobyl.]()
Gdzie kręcono Czarnobyl? Fabianiszki w Wilnie zagrały Prypeć
![Osiedle przy Placu Grunwaldzkim, Wrocław, proj. Jadwiga Grabowska-Hawrylak Osiedle przy Placu Grunwaldzkim, Wrocław, proj. Jadwiga Grabowska-Hawrylak]()
Polskie blokowiska, które musisz zobaczyć
![Jednostka Marsylska. Proj. Le Corbusier Jednostka Marsylska. Proj. Le Corbusier]()
Jednostka Marsylska Le Corbusiera, matka wszystkich bloków [IKONY ARCHITEKTURY]
![Biurowce Alfa to jeden z najbardziej charakterystycznych kompleksów modernistycznej architektury w centrum Poznania. Grafiki: David Navarro, Zupagrafika. Biurowce Alfa to jeden z najbardziej charakterystycznych kompleksów modernistycznej architektury w centrum Poznania. Grafiki: David Navarro, Zupagrafika.]()
"Bloki to wasze ikony" [WYWIAD]
![Książka 'Eastern Blocks. Concrete Landscapes of the Former Eastern Bloc' od Zupagrafika Książka 'Eastern Blocks. Concrete Landscapes of the Former Eastern Bloc' od Zupagrafika]()
Eastern Blocks - nowa książka od Zupagrafika. Podróż za betonową kurtynę [BRYŁA CZYTA]
![Termomodernizacja bloków na osiedlu Bolesława Chrobrego w Poznaniu, projekt: Ultra Architects Termomodernizacja bloków na osiedlu Bolesława Chrobrego w Poznaniu, projekt: Ultra Architects]()
Polskie bloki po termomodernizacji: kicz i pasteloza. W Poznaniu robią to inaczej
!['Nasz wzrok przyciągnął krakowski Prokocim. Przyciągnął, bo nie może go nie przyciągać. Przyciąga za każdym razem, kiedy się koło niego przejeżdża. Przyciąga tak bardzo, że aż razi.' Nasz wzrok przyciągnął krakowski Prokocim. Przyciągnął, bo nie może go nie przyciągać. Przyciąga za każdym razem, kiedy się koło niego przejeżdża. Przyciąga tak bardzo, że aż razi.]()
Kolory niesamowitej słowiańszczyzny, czyli najgorzej pomalowane osiedle w Polsce











