Na tropach modernizmu: Kambodża
Modernizm był niczym rozprzestrzeniający się wirus, który błyskawicznie opanował cały świat. W Kambodży poznano go późno, bo dopiero w latach 50-tych, jednak duch nowoczesności zmieszał się tam z azjatycką tradycją. Nowa khmerska architektura, choć u podstaw ma te same założenia, którymi kierował się Mies van der Rohe, powędrowała we własnym kierunku.
Po odzyskaniu przez Kambodżę niepodległości w 1953 roku, król Norodom Sihanouk postanowił zmodernizować kraj. Po latach kolonialnej zależności chciał zbliżyć go do reszty świata, a to wymagało wielkich zmian w królestwie - od rolnictwa i edukacji po wszelkie dziedziny sztuki. Król sam uważał się za artystę - kręcił filmy, pisał wiersze i dekorował wnętrza. Wiedział więc, że kraj wymaga gruntownej przebudowy, by choć trochę upodobnić się do Zachodu. Jego próby modernizacji architektury okazały się równie bezwzględne, jak jego rządy. Pierwsza zmieniła oblicze stolica kraju. Phnom Penh to prawdziwy skansen tamtej epoki. Większość zabytków architektury przetrwała krwawą wojnę domową.
Fot. Nov Povleakhena [Public domain]
Modernizm zakładał odejście od stylów historycznych i od wszelkiej stylizacji. Użyteczność ponad wszystko. Nowa khmerska architektura zapożyczyła od modernistów rozwiązania konstrukcyjne i choć na początku budowano w Kambodży w duchu czystej moderny, szybko pojawiły się kulturowe naleciałości. Ważne są nawiązania do tradycyjnego lokalnego budownictwa.
Ze względu na klimat kambodżańskie domy budowane były na kolumnach, dzięki czemu powstawały zacienione otwarte werandy, które służyły jako miejsce spotkań. Domy były też malowane na jasne kolory, a ich dachy często miały kształt połączonych liter v (vvv), by rozbijać w ten sposób promienie słoneczne. Nowy ruch w architekturze nie stronił też od inspiracji najznamienitszymi zabytkami architektury khmerskiej z Angkor Wat na czele.
Fot. Paul Mannix - Flickr.com (CC BY 2.0)
Najsłynniejszym architektem ruchu, nazwanego Nową Khmerską Architekturą był niezaprzeczalnie Vann Molyvann. W tym nurcie tworzyli też Lu Ban Hap, Chhim Sun Fong, Seng Suntheng i Mam Sophana.
Nowa Khmerska architektura skończyła się wraz upadkiem króla Norodoma Sihanouka, który został obalony w 1970 roku. Dziś ten wyjątkowy styl zaczyna być na nowo odkrywany. Szlakiem zabytków khmerskiej moderny oprowadza się turystów przybywających do Phnom Penh, a lista publikacji na jego temat stale rośnie.
Skomentuj:
Na tropach modernizmu: Kambodża