Gdynia stawia na Modernizm

Weekend Architektury w Gdyni.

Już w ten weekend w Gdyni odbędą się prelekcje, spotkania z architektami i historykami, spacery po mieście z przewodnikami, wystawy plenerowe i warsztaty, a to wszystko w ramach Weekendu Architektury (www.modernizmgdyni.pl). Wraz z Agencją Rozwoju Gdyni - organizatorem imprezy, przygotowaliśmy dla Was przewodnik po najbardziej charakterystycznych gdyńskich obiektach w stylu modernistycznym.

Weekend Architektury w Gdyni to kilkanaście otwartych, bezpłatnych wydarzeń kierowanych do miłośników architektury, w tym turystów, mieszkańców metropolii, profesjonalistów i studentów. Sercem sierpniowego wydarzenia stanie się Śródmieście Gdyni, w tym trasy Gdyńskiego Szlaku Modernizmu. Zasada "open source" zapewnia udział w wydarzeniu szerokiej grupy Partnerów, w tym instytucji publicznych, biur projektowych, developerów, stowarzyszeń, projektantów wnętrz. Weekend Architektury ma na celu szeroką prezentację zagadnień poświęconych projektowaniu i rozwojowi współczesnych miast, ze szczególnym uwzględnieniem architektury, planowania przestrzennego, edukacji historycznej oraz marketingu miejsc. Wystawy, projekcie, strefy kreacji, spotkania tematyczne oraz liczne atrakcje przygotowane na obszarze modernistycznego Śródmieścia Gdyni, to tylko niektóre powody do odwiedzenia Gdyni w sierpniowy weekend 19-21 sierpnia. Weekend Architektury jest okazją do promowania nowo otwartego Szlaku Modernizmu w Gdyni oraz planowanych projektów budowlano-architektonicznych miasta i metropolii.

Biurowiec ZUS (obecnie Urząd Miasta), ul. 10 Lutego 24

Budynek został zaprojektowany przez Romana Piotrowskiego jako siedziba Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zrealizowany w latach 1935-36, jest jednym z symboli modernistycznej architektury Gdyni. Szczególnie interesujące zestawienie brył o różnych wysokościach i wyeksponowanie jego zaokrąglonej części wyróżnia go spośród otoczenia. Obiekt posiada charakterystyczną dla stylu dużą powierzchnię okien, gładką elewację i prostą formę. Elewacje na parterze obłożono płytami z czarnego granitu, z którym kontrastują płyty jasnego piaskowca na górnych kondygnacjach. Po wojnie budynek był siedzibą Polskich Linii Oceanicznych.

Zespół mieszkaniowy BGK, ul. 3 Maja 27-31

Budynek zaprojektowany przez inż. arch. Stanisława Ziołowskiego, jest największym pod względem kubatury budynkiem mieszkalny międzywojennej Gdyni. Obiekt ma nowoczesną konstrukcję żelbetową z ceglanym wypełnieniem, od strony ul. 3 Maja zwraca uwagę półokrągłą wieżyczką-nadbudówką, charakterystyczną dla architektury Gdyni. Jego "styl okrętowy" zalicza się do późnego funkcjonalizmu, który wprowadził modę na jasne fasady z wyraźną fakturą, ekspresyjne, płaskie bryły bez balkonów, duże poziome przeszklenia oraz konstrukcję słupową połączoną z podcieniem i "antyportalem". Wewnątrz znajduje się mini muzeum założone przez mieszkańców budynku oraz Cafe Cyganeria.

Kamienica Stanisława Pręczkowskiego, Skwer Kościuszki 10/12

Jedna z pierwszych modernistycznych kamienic, realizowana z prawdziwym rozmachem w latach 1928-1937. Uchodzi za najlepszą realizację modernistyczną lat 20. pod względem stylu. Tadeusz Jędrzejewski zaprojektował ją w nurcie wczesnego funkcjonalizmu, który łączył formy kubiczne z opływowymi. Po raz pierwszy zastosowano tu też wyraźne odniesienia okrętowe: uskokowo cofnięty narożnik wyższy o jedną kondygnację, sąsiadujący z cylindryczną formą nawiązującą do mostku kapitańskiego, podkreśloną metalowymi balustradami balkonów i ciemniejszym tynkiem. Dawniej na parterze działały lokale handlowe oraz kino "Polonia" (po wojnie - "Goplana"). Dziś mieści się tu restauracja "Trafik".

Dom Żeglarza Polskiego, al. Jana Pawła II 3

Jeden z najbardziej charakterystycznych i reprezentacyjnych budynków Gdyni, tworzący morską panoramę miasta. Został zaprojektowany przez Bohdana Damięckiego i Tadeusza Sieczkowskiego. To właśnie ich odważny projekt zwyciężył w konkursie urbanistyczno-architektonicznym na zagospodarowanie Mola Południowego. Budynek składał się z trzech części. Najwyższa z nich - środkowa część, nawiązywała do stylistyki okrętowej: była zaokrąglona, z nadbudówką i daszkiem stylizowanym na mostek kapitański. Wewnątrz mieściła hol, salę zebrań i pomieszczenia klubowe. W części północnej zbudowano kryty basen.

Dom Żeglarza miał pełnić funkcję centrum polskiego żeglarstwa, jednak wybuch II wojny światowej zaledwie w rok po jego wybudowaniu zniweczył te plany. Dziś mieści się tu Wydział Nawigacyjny Akademii Morskiej. Działa tam planetarium, dobudowane od strony mariny w latach 70. XX wieku.

Kamienica Albina i Marianny Orłowskich, ul. Świętojańska 68

Luksusowy dom narożny wybudowany w 1936 r. efektownie łączący formy kubiczne z opływowymi: zaokrąglony narożnik przylega do kubicznego korpusu, tworząc asymetryczna bryłę. Elewacja w układzie pasmowym, dzięki jasnemu kolorowi fasady obłożonej wapiennymi płytami i narożnemu położeniu wspaniale przyciąga światło.

Jasne fasady kontrastowały z przeszklonym pasem parteru "tworząc wrażenie, że budynek oderwał się od podłoża i płynie". Państwo Orłowscy, jako obywatele Stanów Zjednoczonych, musieli uzyskać specjalną zgodę Rady Ministrów na zakup działki pod budowę kamienicy. Budynek ten stał się też symbolem rosnących ambicji Gdynian. Przekroczył dopuszczany pierwotnie poziom pięciu pięter, a w jego parterze właściciele otworzyli nowoczesny i luksusowy dom towarowy "Bon March", którego otwarcie stało się wydarzeniem szeroko omawianym przez mieszkańców Gdyni. Po wojnie jego miejsce zajął Klub Międzynarodowej Książki i Prasy, dziś nadal działa tu EMPiK.

Willa Hrabiny Magdaleny Łosiowej, ul. Korzeniowskiego 7

Willa na Kamiennej Górze popularnie zwana "Łosiówką", została zaprojektowana dla Hrabiny Magdaleny Łosiowej przez spółkę architektoniczną Zbigniew Kupiec - Tadeusz Kossak. Willa jest jednym z najlepszych gdyńskich przykładów tzw. funkcjonalizmu kubicznego. Dom z bardzo jasnymi elewacjami i kształtowaną uskokami bryłą jest przykładem eleganckiej estetyki o korzeniach bliskich francuskiej awangardzie. Niewielki, acz starannie zaprojektowany ogród wnika do wnętrza poprzez filary podcienia. Niegdyś willa sąsiadowała z usytuowanym tuż przy krawędzi klifu dawnym folwarkiem Steinberg, od którego pochodzi nazwa Kamienna Góra. Obecnie w "Łosiówce" mieści się siedziba Sądu Marynarki Polskiej.

Zespół Miejskich Hal Targowych, ul. Wójta Radtkego 38

Kompleks budynków o charakterystycznej bryle powstał w latach 1936-38 wg projektu Jerzego Müllera i Stefana Reychmana. Obiekt zwraca uwagę unikalną konstrukcją głównej hali łukowej, która uważana jest za jeden z ciekawszych budynków architektury polskiej okresu międzywojennego. Otwarcie zespołu hal targowych było szeroko opisywanym i komentowanych wydarzeniem w prasie ogólnopolskiej. Podkreślano nie tylko zalety architektoniczne i konstrukcyjne projektu, ale także nowoczesność wyposażenia oraz wzorcowe rozwiązania organizacji handlu wewnątrz obiektu.

Budynek Sądu Rejonowego, pl. Konstytucji 5

Awangardowa forma tego budynku już przed wojną była jednym z symboli nowoczesności Gdyni. Zbudowany został w 1936 r wg projektu Z. Karpińskiego, T. Sieczkowskiego i R. Sołtyńskiego. Jest to nowoczesny budynek o dynamicznej bryle składającej się z głównego prostopadłościanu (mieszczącego wejścia i wysoki hol główny) oraz dwóch symetrycznych, biegnących po łuku skrzydeł i prostego skrzydła od strony ul. Jana z Kolna. Bryła Sądu Rejonowego uznawana jest za najciekawszą wśród obiektów publicznych w Gdyni. W budynku zachowały się elementy oryginalnego wyposażenia, m.in. drewniane ławy w holach oraz przy salach rozpraw, a także stolarka drzwi wewnątrz obiektu.

Dworzec Morski, ul. Polska 1

Okazały Dworzec Morski, wzniesiony w 1933 r. przy Nabrzeżu Francuskim u nasady Pirsu Pasażerskiego, miał sprostać obsłudze wzmożonego w dwudziestoleciu międzywojennym ruchu emigranckiego, a także stanowić symbol morskiej stolicy II Rzeczypospolitej.

Dworzec składał się z dwóch części - Hali Pasażerskiej zaprojektowanej w 1932 r. przez katowicką filię spółki Dyckerhoff & Widmann S.A. i nie mniej istotnej części dworcowego zespołu - Magazynu Tranzytowego, zaprojektowanego przez Wacława Tomaszewskiego. Od 1990 r. budynek Dworca Morskiego wraz z najbliższym otoczeniem znajduje się w rejestrze zabytków.

Elewator zbożowy został wzniesiony w latach 30. XX wieku na Nabrzeżu Indyjskim wg projektu inż. Paszkowskiego. Do użytku został oddany w 1937 r. i przeznaczony był do obsługi eksportu i importu zboża. W maju 1992 roku rozpoczęła się gruntowna przebudowa wyposażenia technologicznego elewatora i infrastruktury nabrzeżowej. W styczniu 2008 r. zakończyła się trwająca od września 2004 roku wymiana elewacji - skuto płytki elewacyjne z piaskowca (sprowadzone w latach trzydziestych ubiegłego wieku z Włoch) i położono nową elewację, wiernie odtwarzającą pierwotny wygląd obiektu. Elewator jest jednym z czterech obiektów gdyńskiego portu wpisanych do rejestru zabytków, w rejestrze tym widnieją także: Dworzec Morski, przyległy Magazyn nr 1 i Magazyn H.