Zmarł Andrzej Wajda - wspominamy jego wpływ na polską architekturę

Fascynacja kulturą japońską skłoniła Andrzeja Wajdę do stworzenia miejsca, w którym dwie oddalone o setki kilometrów kultury mogłyby się spotkać i wzajemnie ze sobą dialogować. Reżyser postanowił rozpocząć starania o budowę Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. W tym celu założył Fundację Kyoto-Kraków, która miała zająć się pozyskiwaniem funduszy na budowę obiektu. Do pracy nad projektem zaprosił wybitnego japońskiego architekta Arata Isozakiego, którego poznał w Tokio w 1987 roku. Na lokalizację centrum japońskiego w Krakowie wybrano wyjątkowe miejsce, tuż przy Wiśle naprzeciwko Wawelu.

Form follows poetry

W 1994 roku nad brzegiem Wisły w Krakowie uroczyście otwarto Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Bryła budynku to przykład niezwykłej fuzji modernizmu i ekspresjonizmu w architekturze. Organiczna forma, z charakterystycznie pofałdowanym dachem inspirowana jest nieregularną, zmienną formą fali. Nawiązuje zarówno do meandrów Wisły, jak i przepływów, które odbywają się między dwoma kulturami polską i japońską. Budynek wpisuje się w krajobraz miasta, nie dominuje jednak nad otoczeniem, jest dyskretny i intrygujący zarazem.

Od strony ruchliwej ulicy Konopnickiej budynek oddzielony jest dwoma murami. Jeden z nich prowadzi odwiedzającego wprost do wnętrza. Oba stanowią barierę akustyczną dla dobiegającego od strony miasta hałasu.Takie zamknięcie kompozycyjne wynika z chęci oddzielenia się od gwaru ruchliwej ulicy i stworzenia przestrzeni do kontemplacji wewnątrz budynku. Architekt Krzysztof Ingarden, opisując ideę kształtującą budynek sparafrazował słynna maksymę Louisa Sullivana, zamiast formy podążającej za funkcją w tym wypadku mamy formę, która podąża za poezją. Bryła Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha została wyróżnioną nagrodą dla najlepszego budynku powstałego w Krakowie w latach 1989-1999. 

Pawilon Wyspiańskiego

Drugim ważnym obiektem użyteczności publicznej, który powstał również z inicjatywy Andrzeja Wajdy, jest usytuowany na Placu Wszystkich Świętych Pawilon Wyspiańskiego. Jeden z ważniejszych budynków na mapie architektonicznej Krakowa, stanął w ścisłym centrum przy Trakcie Królewskim między Rynkiem Głównym a drogą prowadzącą na Wawel. Autorem wielokrotnie nagradzanej i docenianej bryły jest Krzysztof Ingarden. Niezrealizowane witraże Wyspiańskiego stanowiły inspirację do realizacji gmachu, ich wykonaniem zajął się Piotr Ostrowski, który przedstawił swoje prace reżyserowi w 2000 roku. Andrzej Wajda, już w latach 80-tych myślał o wykonaniu niezrealizowanych witraży według projektu Stanisława Wyspiańskiego. Po obejrzeniu próbnych prac wykonanych przez Piotra Ostrowskiego postanowił rozpocząć starania zmierzające do budowy pawilonu, który w założeniu miał być "alegoryczną ramą dla witraży". W 2007 roku pawilon wraz z gotowymi witrażami został oddany do użytku. W budynku obecnie mieści się Krakowskie Biuro Festiwalowe, centrum informacji kulturalnej i turystycznej Krakowa. 

Podłużna bryła została wpisana w kształt działki miejskiej, którą niegdyś zajmował dom "Pod Lipką". Wyjątkowa elewacja budynku skomponowana jest z ruchomych kształtek klinkierowych o długości 50 cm, które współtworzą otulinę budynku. Każdy z elementów został ozdobiony uproszczonym motywem liścia kasztanowca wzorowanym na detalu balustrady wieńczącej klatkę schodową siedziby Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie. Zastosowany materiał dialoguje ze średniowieczną zabudową miasta. Pawilon Wyspiańskiego to przykład wybitnej architektury, twórczego przetworzenia historii, zrozumienia zabytkowej tkanki miasta i umiejętności formułowania nowoczesnej wypowiedzi artystycznej. 

Andrzej Wajda odcisnął trwały znak na polskiej kulturze, tworząc wybitne artystyczne wypowiedzi w dziedzinie filmu, teatru, scenografii i malarstwa. Warto zapamiętać go również jako ambasadora dobrej architektury. Architektury, w której zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz toczy się artystyczny i kulturowy dialog.

ZOBACZ ZDJĘCIA >>>