Chorwacja: ostatnie szaleństwo Tito. Pomnik Petrova Gora [CZERWONY URBEX]
Symbolem epoki komunizmu w Chorwacji jest zachwycający budynek ze stalowych paneli, zbudowany na Petrovej Gorze w czasach reżimu marszałka Tito. Budynek powstał w 1981 roku jako pomnik antyfaszystowskiej rebelii ludności byłej Jugosławii. W jego wnętrzu znajdować się miało muzeum, wystawy, biblioteki, teatr - wielkie centrum kultury szerzące wiedzę o powstaniu i ruchu wyzwoleńczym. Dziś jego ściany rozpadają się na kawałki, a stal została rozkradziona. Jednak widmo komunizmu wciąż odbija się tu echem...
Pomnik Petrova Gora w Chorwacji znajduje się niedaleko granicy z Bośnią i Hercegowiną. To jeden z najbardziej imponujących spomeników rozsianych po całych Bałkanach. Ogromny, kilkupiętrowy, pokryty resztkami stalowych paneli budynek widoczny jest z daleka. Wznosi się on na najwyższym szczycie masywu Petrova Gora - Mali Petrovac.
Otwarty 4 października 1981 r Pomnik Powstania Ludu Kordun i Banija był ważnym punktem na jugosłowiańskiej mapie pamięci. Upamiętnia on poległych tu w walkach z Ustaszami etnicznych Serbów. Walki partyzantów toczyły się tu w latach 1941-1942.
Chociaż plany budowy pomnika na szczycie Mali Petrovac pojawiły się tuż po II wojnie światowej, konkurs architektoniczny na projekt monumentu rozpisano dopiero w 1970 roku. Początkowo zwyciężyła praca Igora Toša, jednak realizacja jego projektu okazała się zbyt kosztowna. Ogłoszono więc drugi konkurs, który wygrał Vojin Bakić. I to właśnie jego projekt zaczęto realizować. Czas gonił. Ogromny monument, o wysokości 37 metrów, miał zostać otwarty 10 lat później - w 1981 roku, w 40. rocznicę powstania Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii.
Pomnik został wykonany z betonu. Falująca, futurystyczna konstrukcja została w całości pokryta sprowadzonymi ze Szwecji panelami ze stali nierdzewnej. Monolityczny budynek pozbawiony jest okien. Na dole mieściła się sala kongresowa na 250 osób. Górne piętra przeznaczone były na bibliotekę, kawiarnię i muzeum toczonych na masywie Petrova Gora walk.
Muzeum/pomnik Petrova Gora funkcjonowało do początku lat 90. - do czasu wybuchu wojny na Bałkanach. Monument - najwyższy punkt w okolicy, przekształcony został w bazę wojskową. Stacjonowały tu Jugosłowiańska Armia Ludowa, paramilitarne bojówki serbskie i armia chorwacka. Funkcjonował tu również szpital wojskowy.
Po wojnie pomnik został "porzucony". Wyposażenie rozkradziono, a muzealne zbiory zniszczono. Na szczycie konstrukcji zamontowano anteny, które są tu do dnia dzisiejszego. Pomnik niszczeje, odpadają kolejne stalowe panele. I chociaż do "wnętrz" pomnika nie można już wchodzić, nie brakuje tu amatorów opuszczonych obiektów.
To kolejna odsłona naszego cyklu, realizowanego wspólnie z "ARTE po polsku". W każdą środę przedpremierowo na serwisie Bryla.pl obejrzycie kolejne odcinki programu Czerwony Urbex. Zajrzymy do opuszczonych, tajemniczych obiektów w Niemczech, Mołdawii, Bułgarii, Gruzji, Albani i Serbii.
Zobaczcie poprzedni odcinek:
Symbol i pamiątka bułgarskiego komunizmu. Buzłudża - lśniący przykład architektury brutalizmu został wzniesiony w 1981 roku pośród bałkańskich gór na polecenie szefa Ludowej Republiki Bułgarii Todora Żiwkowa. W czasach realnego socjalizmu odbywały się tu mistyczne pielgrzymki. Teraz, wraz z upadkiem bloku sowieckiego, budynek popadł w zapomnienie.
Czytaj więcej >>
Skomentuj:
Chorwacja: ostatnie szaleństwo Tito. Pomnik Petrova Gora [CZERWONY URBEX]