Dom handlowy Central w Białymstoku. Zachwycał nowoczesnymi rozwiązaniami
W momencie otwarcia (31 stycznia 1976 r.) był był największym domem handlowym w Polsce po prawej stronie Wisły. Dziś Central w Białymstoku jest nie tylko symbolem dawnych lat, ale też częścią tożsamości miasta.
![Dom handlowy Central w Białymstoku Dom handlowy Central w Białymstoku](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_cover/i0/img-2366.jpeg)
Central w Białymstoku był jednym w kilku Spółdzielczych Domów Handlowych, które zbudowano w latach 70. XX wieku - powstał wtedy m.in. Skarbek w Katowicach i Sezam w Warszawie. Projekt Centralu został przekazany WSS w Białymstoku w grudniu 1971 roku, budowę rozpoczęto w 1973, a ukończono w 1976 roku.
Central w Białymstoku: najnowocześniejsze rozwiązania
Za projekt Centralu odpowiedzialna była Anna Petecka z warszawskiego Biura Studiów i Projektów MHW. Konstrukcja budynku odzwierciedlała najnowsze rozwiązania funkcjonalne i techniczne dla tego typu obiektów. Do konstrukcji użyto stalowego szkieletu, ważącego 300 ton, a także popularnych wówczas prefabrykatów. Elementy stalowe wykonały KZKS, czyli Kolejowe Zakłady Konstrukcji Stalowych ze Starosielc (dziś nieistniejące), a prefabrykowane Zakłady Prefabrykacji w Białymstoku (także nieistniejące). Ewenementem było ogrzewanie sterowane automatycznie i pełna klimatyzacja.
Całość powierzchni użytkowej zajmowała przestrzeń 7,3 tys. mkw., na handel przeznaczono 3,5 tys. mkw. Koszt budowy wyniósł 60 mln zł. W Centralu pracowały 272 osoby.
![Dom handlowy Central w Białymstoku Dom handlowy Central w Białymstoku](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_image/y7/img-2358.jpeg)
![Dom handlowy Cental w Białymstoku Dom handlowy Cental w Białymstoku](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_image/qs/img-2362.jpeg)
![Central na widokówce z 1991 roku Central na widokówce z 1991 roku](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_image/kt/widokowki-z-bialegostoku-590720-fotopolska-eu.jpeg)
Central w Białymstoku: ażurowa elewacja i neon
Stalową konstrukcję Centralu pokrywa ażurowa, aluminiowa elewacja, która do dziś jest znakiem rozpoznawczym obiektu. Pierwotnie budynek zdobił neon Społem, projektu Ewy Stankiewicz z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, później zastąpiony neonem - tęczą białostockiej malarki Teresy Bejnarowicz-Kowiazo. Neon wykonała firma Elektryk.
Pierwsza modernizacja obiektu miała miejsce w 2000 roku. W 2005 roku dom przeszedł gruntowny remont, w trakcie którego m.in. przebudowano witryny oraz zmieniono okładziny ścian elewacyjnych parteru.
![Dom handlowy Central w Białymstoku Dom handlowy Central w Białymstoku](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_image/01/img-2373.jpeg)
![Dom handlowy Central w Białymstoku Dom handlowy Central w Białymstoku](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_image/7b/img-2371.jpeg)
![Dom handlowy Central w Białymstoku Dom handlowy Central w Białymstoku](https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/pressland-cms/cache/article_show_section_image/5r/img-2361.jpeg)
Central w Białymstoku: handel i kultura
W Centralu handlowano konfekcją, galanteria, artykułami papierniczymi i artykułami gospodarstwa domowego. Funkcjonowały tu także punkty usługowe: repasacji pończoch, napełniania długopisów i zapalniczek gazowych.
Aby poprawić zaopatrzenie, w 1996 roku podpisano Porozumienie Domów Handlowych, które zainicjowały spółdzielnie z Katowic, Zakopanego, Rzeszowa, Opola i Krakowa. Pozwalało koordynować wspólne zakupy, negocjować ceny i prowadzić spójną strategię reklamową. Central inicjował także wydarzenia kulturalne: w 2003 zorganizowano Centralia, powtórzone później jeszcze kilka razy – koncerty połączone z imprezami dla dzieci i pokazami np. mody.
Pomimo zmian ustrojowych Central działa – wciąż odbywa się w nim handel. W 2009 roku budynek trafił na szlak architektury PRL przygotowany przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku, a jego sylwetka z charakterystyczną elewacją znalazła się w 2016 roku na planszy gry Monopoly PRL, wśród 20 obiektów z całej Polski.
- Więcej o:
Kryty most w Lądku-Zdroju. To jedyny taki obiekt w Polsce
Drewniane osiedle socjalne pod Białymstokiem
Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku gotowe. Trwają pracę nad montażem wystawy
Zapora w Pilchowicach z 1912 roku to największa kamienna zapora w Polsce. Robi wrażenie!
Nowoczesny pawilon restauracyjny w Bondyrzu przy zabytkowym młynie z 1936 roku
Restauracja Albatros w Augustowie. Była jednym z najnowocześniejszych obiektów gastronomicznych w regionie
W Gdańsku powstaje nowy akademik. Na najwyższych kondygnacjach mieścić się będzie hotel
Otwierano je z wielką pompą. Inwestycje i budynki "urodzone" 22 lipca