Siemensstadt w Berlinie. Modernistyczny zespół mieszkaniowy wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Osiedle Siemensstadt jest jednym z sześciu zespołów domów mieszkalnych, będących efektem innowacyjnej polityki mieszkaniowej w latach 1910 do 1933, szczególnie w okresie Republiki Weimarskiej.  Siemensstadt powstało w Charlottenburg-Nord (część Berlina), w bliskim sąsiedztwie zakładów Siemensa, zatrudniających wówczas blisko 60 000 pracowników. Zostało wzniesione w latach 1929–1931. Zajmuje 19,3 hektara.

Osiedle Siemensstadt w Berlinie: projekt sześciu architektów

Nad projektem pracowało sześciu architektów: Hans Scharoun, Walter Gropius, Hugo Häring, Otto Bartning, Fred Forbat i Paul Rudolf Henning. Architekci zerwali z koncepcją domów jednorodzinnych i ogrodów indywidualnych, oferując wielopiętrowe bloki, ale każdy zaproponował własne rozwiązania na „otrzymanej” część terenu.

I tak np. część osiedla zaprojektowana przez Waltera Gropiusa reprezentuje funkcjonalizm ściśle racjonalny. Jego budynki, z balkonami i przeszklonymi klatkami schodowymi, są bardzo graficzne, mają podkreślone krawędzie i charakterystyczną grę ciemnych i jasnych obszarów. Z kolei budynki Paula Haringa wyraźnie manifestują jego filozofię organicznego funkcjonalizmu. Są potraktowane niemal rzeźbiarsko. Haring zmienił projekt zachodnich fasad, używając różnych materiałów i dodał nerkowate balkony. Na jego domach znajduje się duże tarasy na dachu.

 Osiedle Siemensstadt w Berlinie: oryginalna architektura

Charakterystycznym elementem osiedla jest także długi, 340- metrowy, zakrzywiony budynek zaprojektowany przez Otto Bartninga - stanowi swego rodzaju barierę ochronną wzdłuż linii kolejowej. Z kolei elewacje budynków, zaprojektowane przez Hansa Scharouna, nawiązują do architektury morskiej – można na nich odnaleźć np. iluminatory. Ten zespół przypomina okręt wojenny i z tego powodu jest zwany pancernym krążownikiem. Co ciekawe, w jednym z jego mieszkań przez wiele lat, aż do 1960 roku mieszkał sam jego twórca - Hans Scharoun.

Scharoun rozmieścił bryły budynków na linii północ-południe. Powstało 1370 mieszkań, w większości dwupokojowych (największe miały trzy pokoje i były przeznaczone dla 6-osobowej rodziny), wyposażonych w kuchnie i łazienki. Średnio czteroosobowa rodzina otrzymała mieszkanie o łącznej powierzchni 54 metrów kwadratowych. W osiedlu, które było jednym z pierwszych w Berlinie wyposażonych we własny system ciepłowniczy, było też 17 sklepów.

 Siemensstadt w Berlinie: infrastruktura

Szczególną wagę przyłożono do funkcjonalności osiedli, zapewniono dobrze rozwiniętą infrastrukturę publiczną oraz tereny zielone - w osiedlu zachowano stare drzewa, podkreślając istniejący krajobraz okolicy. Ulice i place osiedla noszą nazwy upamiętniające inżynierów, wynalazców i fizyków, którzy przyczynili się do sukcesów firmy Siemens AG.

Osiedle ma też drugą nazwę – Ringsiedlung. Poza dwoma projektantami (Paul R. Henning oraz Fred Forbat) wszyscy planiści, którzy byli zaangażowani w projekt (łącznie z Martinem Wagnerem – radcą budowlanym Berlina) byli członkami stowarzyszenia architektów „Der Ring”.

W latach 2009-2016 budynki zostały poddane rewitalizacji. W lipcu 2008 roku osiedle Siemensstadt Ring zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako jedno z sześciu osiedli berlińskiego modernizmu (Siedlungen der Berliner Moderne).