Plac Konstytucji w Warszawie

Początki Placu Konstytucji

Historia placu konstytucji zaczyna się w 1949 roku, gdy pomyślnie zakończono budowę warszawskiej trasy WZ, komunistyczne władze postanowiły stworzyć w stolicy sztandarową inwestycję, wzorowaną na projekcie Stalinallee w Berlinie Wschodnim.

W centrum Warszawy, w rejonie ulic Koszykowej i Pięknej, miał powstać skwer, mający służyć jako miejsce zakończenia pochodów pierwszomajowych, a jednocześnie być otoczony budynkami mieszkalnymi w stylu socrealizmu. Nowa inwestycja otrzymała nazwę Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa (MDM), aby podkreślić jej przeznaczenie – jako osiedle robotnicze dla mieszkańców stolicy. Współtwórcami koncepcji byli architekci z Biura Planowania Rozwoju Warszawy – Stanisław Jankowski, Józef Sigalin oraz Jan Knohte i Zygmunt Stępiński.

Teren budowy obejmował ulicę Marszałkowską od Wilczej do Placu Unii Lubelskiej. Projekt osiedla reklamowano pod hasłem „Lud wchodzi do Śródmieścia”.

Pierwsze takie osiedle mieszkaniowe w stolicy

Początkowo Plac Konstytucji traktowano jako anomalię w zniszczonej tkance miejskiej Warszawy. O jego lokalizacji zadecydowała historia. Plac Konstytucji miał powstać na miejscu zburzonych kamienic, a sam obszar  został przekształcony w stosunku do jego przedwojennego wyglądu.

Plac, który widzimy dzisiaj, nie istniał przed wojną. Na potrzebę projektowania Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej wyburzono przedwojenne zniszczone budynki, tworząc pustą przestrzeń dla Placu Konstytucji. W rzeczywistości, jeśli spojrzymy szerzej na mapę okolicy, da się zauważyć, że ul. Koszykowa - niegdyś jedna długa ciągła ulica - jest teraz podzielona przez plac, a jej dwie odcięte części leżą teraz w północno-zachodniej i południowo-wschodniej części Placu Konstytucji. Na samym placu dominują trzy monumentalne latarnie, a fasady budynków zdobią socjalistyczne płaskorzeźby robotników.

Jednocześnie w morzu zniszczeń obszar ten był pierwszą ukończoną dzielnicą mieszkaniową w mieście. Biuro Planowania Rozwoju Stolicy traktowało tę inwestycję jako sztandarową, a sam plac i okoliczne ulice często pokazywano w kronikach filmowych jako przykład, jak powinien wyglądać socrealizm.

Perełka socrealizmu

MDM był w pewnym sensie miastem w centrum Warszawy. Osiedle składało się z sześcio- i siedmiokondygnacyjnych budynków, które miały pomieścić 45 tys. robotników i ich rodziny. Jego centralnym punktem był Plac Konstytucji zbudowany przy ulicy Marszałkowskiej. Na rogu Marszałkowskiej i Waryńskiego powstał hotel MDM, a równolegle do niego trzy wielkie kandelabry. Hotel był pierwszym budynkiem tego typu, wzniesionym po wojnie w odbudowywanej stolicy.

Budynki mieszkalne, jak i architektura hotelu MDM i samego placu utrzymane były w klimacie socrealizmu. Monumentalne budynki, bogaty wystrój, szerokie podcienia na parterach – styl bezpośrednio czerpał z radzieckiej architektury lat 40. Plan budowy przewidywał też obecność licznych lokali usługowych, w tym restauracji czy sklepów przemysłowych i spożywczych. Dzielnica miała być funkcjonalna i samowystarczalna.

Ściany budynków obłożone zostały płytami z piaskowca i polerowanego granitu. Budynki zwieńczono potężnymi gzymsami i attykami. Plac Konstytucji inspirowany był także projektami Jana Heuricha juniora, twórcy kamienicy Raczyńskich (Krasińskich) przy Placu Małachowskiego czy gmachu biblioteki przy ulicy Koszykowej.

Pierwsi mieszkańcy Warszawy wprowadzili się do budynków wokół placu po 9 miesiącach budowy - 21 lipca 1951 roku.

Plac Konstytucji dzisiaj

Przez lata rejon Placu Konstytucji był jedną z wizytówek Warszawy. Rozświetlone licznymi neonami miejsce stało się jednym z centralnych punktów stolicy. Jego znaczenie zmniejszyło się już po upadku PRL. W latach 90. plac był miejscem wręcz zapomnianym. W miejscu, gdzie jeszcze niedawno tętniło życie towarzyskie, powstały szpetne i mało estetyczne budki, głównie z wietnamskim i chińskim jedzeniem. Dziś na środku placu znajduje się parking samochodowy, który powstał spontanicznie, bez projektowania, a nawet zgody okolicznych mieszkańców. Pierwotnie w tym miejscu miała być zlokalizowana największa w Warszawie fontanna.

Renesans MDM to początek XXI wieku. Warszawa z miasta chaotycznego, zaśmieconego reklamami i wszechobecnymi straganami, przechodziła przemianę i coraz częściej przypominała nowoczesne miasto europejskie. Sygnałem do zagospodarowania, uprzątnięcia i rewitalizacji placu stała się budowa metra i stacja – Metro Politechnika. Dzięki temu rejon Placu Konstytucji ponownie stał się atrakcyjny dla mieszkańców stolicy. Dziś wysokie – często 3-metrowe mieszkania o dużej powierzchni użytkowej są atrakcyjne, zwłaszcza z przeznaczeniem na biura w atrakcyjnej lokalizacji w samym centrum Warszawy. Jednocześnie od lat lokalne wspólnoty i władze Warszawy starają się zazielenić okolicę placu, jakby wracając do pierwotnej koncepcji architektonicznej, w myśl której MDM miał być dzielnicą przyjazną dla mieszkających tam robotników.