Architektura art déco w Mubaju. Jest tu ponad 200 budynków w tym stylu. Oto najpiękniejsze!

 W tym roku świętujemy 100-lecie stylu art déco. Za jego umowny początek uznaje się Międzynarodową Wystawę Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu, zorganizowaną w 1925 roku w Paryżu.

Mało kto wie, ale Mumbaju (do 1995 roku funkcjonowała nazwa Bombaj)- 23-milionowej metropolii, stolicy indyjskiego stanu Maharasztra, znajduje się drugie na świecie (po Miami Beach na Florydzie) największe skupisko budynków zaprojektowanych w stylu art déco. Jest ich ponad 200. Powstały w czasach, gdy Indie były częścią Imperium Brytyjskiego, a port w Bombaju był "bramą do Indii". W stylu art déco budowano biurowce, kina, domy mieszkalne i luksusowe rezydencje.

Architektura art déco w Mumbaju - historia

Wszystko zaczęło się w 1929 roku, gdy założony w Bombaju indyjski Instytut Architektów w ratuszu miejskim zorganizował wystawę "Idealny dom". Pokazane były na niej nowoczesne, zgodne z najnowszymi europejskimi trendami aranżacje wnętrz ale i sprzęty AGD (jak radia czy lodówki). Trwająca 12 dni wystawa była olbrzymim sukcesem. Obejrzało ją ok. 100 tysięcy osób. Wkrótce styl art déco stał się niezwykle popularny wśród zachodnich elit Bombaju i wykształconej klasy średniej.

Gdzie znajduje się najwięcej budynków w stylu art déco?

Największe skupisko architektury art déco w Mumbaju znajduje się wzdłuż zachodniej granicy pustego placu Oval Majdan (głównego terenu sportowo-wypoczynkowego w mieście) w dzielnicy Fort. Są tu budynki administracyjne, szkoły, budynki mieszkalne, imponujące kina (kinematografia dla mieszkańców Indii jest świętością!) czy stacje benzynowe.  Najbardziej luksusowe wille w tylu art déco powstawały na wzgórzach Malabar i Cumbala. Budynki w tym stylu szybko zaczęły pojawiać się w innych częściach miastach tj. Apollo Bunder, Colaba, Dadar i Mahim. W latach trzydziestych XX-wieku, zaczęła się budowa Marine Drive - sześciopasmowej betonowej ulicy i szerokiej promenady wzdłuż wybrzeża naturalnej zatoki. To właśnie przy tej nowoczesnej luksusowej arterii zaczęły powstawać eleganckie, nowoczesne budynki mieszkalne ze stali i betonu w stylu art déco.

Indo déco, czyli art déco prosto z Indii

Dlaczego architektura art déco w Indiach jest tak wyjątkowa? Budynki umiejętnie łączą estetykę stylu z kulturalnym kontekstem Indii. Większość obiektów projektowanych było przez lokalnych architektów (tj. Master, Sathe i Bhuta ). Często podróżowali oni do Londynu, Paryża, Nowego Jorku i "podpatrywali" nowoczesną architekturę światowych metropolii. Podróże te finansowane były głównie przez inwestorów. Styl art déco został zaimplikowany do Indii, ale z pewnymi modyfikacjami, uwzględniającymi m.n. warunki klimatyczne. Doczekał się nawet lokalnej nazwy - "indo-deco".

30 czerwca 2018 r. w Manamie w Bahrajnie budynki w stylu art déco w Mumbaju (wraz z architekturą wiktoriańską w stylu neogotyckim) wpisane zostały na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Art déco w Mumbaju - najsłynniejsze budynki

Jak wspomnieliśmy, w Mumbaju jest ponad 200 budynków w stylu art déco. Wybraliśmy kilka najbardziej imponujących:

• Kino Eros-  ten "teatr kinowy"  zlokalizowany jest w dzielnicy Churchgate. Otwarte w 1938 roku imponujące kino ma... 1204 miejsca siedzące. Zaprojektował je Sorabji Keikhushru Bhedwar na zlecenie lokalnego biznesmena. Budynek przypomina tort weselny - wznosi się piętrowo a zwieńczony jest  wieżą. Projekt wnętrz stworzył Fritz von Dreiberg. W środku znajdziemy marmury, złocenia, płaskorzeźby. Słowem - perełka!
• Empress Court - budynek mieszkalny w stylu art deco, niedaleko Owalnego Majdanu. Mieszkanie tu było symbolem wysokiego statusu społecznego. Powstał w 1936 roku. Niedawno odtworzono oryginalny napis nad wejściem.
• Regal Cinema -  było pierwszym kinem w stylu art deco w Bombaju. Zostało zbudowane w 1933 roku. Budynek Regal Cinema został zaprojektowany przez Charlesa Stevensa, którego ojciec Frederick William Stevens zaprojektował słynny dworzec kolejowy Chhatrapati Shivaji Terminus (znany także jako Victoria Terminus).
•  New India Assurance Building - imponujący budynek biurowy z 1937 roku. Zaprojektował go zespół architektów - Master, Sathe i Bhuta (to oni wyspecjalizowali się w stylu art deco) dla New India Assurance Co. Ltd., indyjskiej firmy ubezpieczeniowej. To przykład "indo-deco". Nowoczesna sztuka art deco łączy się tu z tradycyjnymi indyjskimi motywami. Wokół głównego wejścia umieszczono płaskorzeźby przedstawiające kobiety w sari i mężczyzn w tradycyjnych dhoti i turbanach, pracujących w polach i fabrykach. Mocne, pionowe żebra fasady, które nadają budynkowi monumentalny wygląd.