Mozaika Róże Nikiszowca - śląska tradycja w architektonicznym detalu

Nikiszowiec, perła śląskiej architektury robotniczej, od lat przyciąga uwagę miłośników urbanistyki, fotografii i historii. Ta wyjątkowa dzielnica Katowic, zaprojektowana na początku XX wieku przez Emila i Georga Zillmannów z Charlottenburga, jako osiedle dla pracowników kopalni "Giesche", wyróżnia się spójną ceglaną zabudową, przemyślanym układem urbanistycznym i niezwykłą atmosferą, która niezmiennie inspiruje. Jednak jest coś jeszcze – drobny, lecz wyrazisty szczegół, który nadaje temu miejscu niepowtarzalnego charakteru: mozaika z różami na elewacji budynku przy placu Wyzwolenia 4.

Przeczytaj także: Nikiszowiec: niezwykłe osiedle. Ceglane arcydzieło w Katowicach>>

Róże Nikiszowca

Budynek przy placu Wyzwolenia 4, pierwotnie pełniący funkcję gospody z salą widowiskową i kręgielnią, został ozdobiony mozaiką w 1912 roku. Mozaika składa się z dwóch jasnobeżowych pasów o wymiarach 630 na 120 cm, oddzielonych oknami pierwszego i drugiego piętra. Na każdym pasie przedstawione są trzy czerwone róże połączone łodygą z zielonymi listkami, wykonane z drobnych płytek szklanych zwanych tesserami. To jedyny budynek zdobiony mozaiką na górnośląskich osiedlach robotniczych.

Symbolika i znaczenie

Motyw róż nawiązuje do ornamentów obecnych na śląskich strojach ludowych. Róże (haftowane lub malowane) pojawiały się często na wstążkach, wpinanych do strojnych wianków.  Mozaika stanowi zatem nie tylko element dekoracyjny, ale także wyraz lokalnej tożsamości kulturowej. Jej obecność w centralnym punkcie osiedla podkreśla znaczenie tradycji i estetyki w codziennym życiu mieszkańców Nikiszowca.

Renowacja i ochrona dziedzictwa

W 2014 roku mozaika została wpisana do rejestru zabytków ruchomych przez Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dzięki inicjatywie Elżbiety Zacher i wsparciu mieszkańców w ramach Budżetu Obywatelskiego Katowic, w 2017 roku przeprowadzono kompleksową konserwację mozaiki. Prace zrealizował Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej. Autorką Programu Konserwatorskiego, zatwierdzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i wykonawcą prac była Sabina Szkodlarska. Mozaikę oczyszczono, zaimpregnowano zaprawę i zrekonstruowano brakujące elementy. Projekt otrzymał nagrodę "Modernizacja Roku 2017"

Mozaika "Róże Nikiszowca" jest nie tylko cennym zabytkiem architektonicznym, ale także źródłem inspiracji dla artystów i mieszkańców. Jej wizerunek pojawia się w lokalnej sztuce, fotografii oraz materiałach promujących dzielnicę.