Ursynów: Architekci kontra Edward Gierek. Historia powstawania osiedla

Ursynów: na placu budowy

Marek Budzyński w 1994 roku opisywał krótko i dosadnie: "Tam się działy rzeczy, które przeczą zdrowemu rozsądkowi".

W rzeczywistości budowa Ursynowa Północnego nie odbiegała sytuacji znanej z innych wielkich placów budowy w PRL-u. Pomysł, by poszczególne budynki i mieszkania realizować w porozumieniu z przyszłymi mieszkańcami niemal od samego początku wydawał się nierealny i spotkał się ze zdecydowanym oporem partyjnych decydentów. Wypowiedzi Budzyńskiego na łamach prasy w 1974 i 1975 roku tylko dolały oliwy do ognia. Jakiekolwiek działania zostały wstrzymane na blisko rok, kiedy to wizytujący Ursynów Edward Gierek stwierdził, że: "tu będzie się dobrze mieszkać".

Ursynów: prace wznowiono

Osiedle miało być prestiżową realizacją, którą ówczesne władze mogłyby się pochwalić. Między innymi dlatego możliwe było odejście od monotonii większości podobnych osiedli oraz budowa mieszkań znacznie większych niż uwarunkowana obowiązującymi normatywami średnia krajowa.

Nie oznaczało to jednak, że Budzyński, Szkop i Szczepanik-Dzikowski mogli sami decydować o ostatecznym kształcie architektury na Ursynowie. W końcu lat 70. rola architekta w procesie inwestycyjnym została zmarginalizowana. Zlikwidowano instytucję nadzoru autorskiego, a wykonawca był jednocześnie kontrolerem na prowadzonej przez siebie budowie. Dochodziło do sytuacji gdy dyrektor zjednoczenia budowlanego przy wtórze prezesa spółdzielni mieszkaniowej chwalił się budynkami, które w rzeczywistości jeszcze nie istniały.

Ursynów: dzielnica nieukończona

Przez długi czas Ursynów był realizacją nieukończoną. Z zaplanowanej zabudowy usługowej oraz obiektów użyteczności publicznej zbudowano jedynie część szkół. Sam autor projektu w połowie lat 90. porównywał go do "człowieka bez głowy, jednej ręki, może bez dwóch nóg". Brakowało wówczas połączenia dzielnicy z centrum Warszawy bowiem metro, którego linia stanowić miała swoisty kręgosłup całego układu, nie było ukończone. Podobnie wyglądała sytuacja obiektów usługowych, które, jakkolwiek ujęte planem, nie zostały zrealizowane. Raz za razem na głowy projektantów ciskano gromy. Ursynów określano mianem "wielkiej sypialni, pustyni prawie bez usług" skąd "do miasta trzeba jeździć po każde głupstwo".

Niezwykle ważnym obiektem, który wpłynął na charakter Ursynowa był kościół Wniebowstąpienia Pańskiego zaprojektowany w 1980 roku przez Budzyńskiego oraz Zbigniewa Badowskiego i Piotra Wichę. Forma budowli nawiązuje do dawnych nurtów - romanizmu, baroku i manieryzmu i zdecydowanie wyróżnia się spośród otaczającej ją zabudowy. Osiedle pozbawione historycznego zakorzenienia otrzymało tym samym dopełnienie w postaci architektury mocno osadzonej w tradycji.

Ursynów dzisiaj

Na przestrzeni kolejnych lat Ursynów ulegał przeobrażeniom. Brakujące elementy, o których jeszcze dwadzieścia lat temu mówił Budzyński, w naturalny sposób wypełniły tkankę osiedla. Pojawiły się usługi oraz metro, stanowiące według samych projektantów kręgosłup całego układu. Rośliny, które dość chaotycznie posadzono w latach 80. wypełniły wnętrza kwartałów. Usynów na dobre przestał być "pustynią".

Jednocześnie wciąż pozostaje miejscem, które wzbudza ambiwalentne odczucia.