Busko-Zdrój: sanatorium Marconi. Dawne Łazienki wzorowane na rzymskich budowlach

Sanatorium Marconi: wzorowane na rzymskich budowlach

Wody lecznicze w Busku odkryto pod koniec XVIII wieku, a ich wykorzystanie nastąpiło w początkach XIX wieku. Prowizoryczne uzdrowisko w przejętym od norbertanek klasztorze uruchomił w 1828 roku Feliks Rzewuski. Kilka lat później władze Królestwa Polskiego zadecydowały o budowie łazienek z niezbędnym zapleczem. Projekt buskich łazienek wykonał Henryk Marconi, jeden z najwybitniejszych architektów pierwszej połowy XIX wieku, tworzących na ziemiach polskich. Budowę korpusu głównego ukończono w 1836 roku. Niedługo potem, dobudowano dwa boczne pawilony oraz towarzyszące im budynki gospodarcze.

Główny gmach powstał na planie litery T. Jest wzorowany na rzymskich budowlach użyteczności publicznej. Na głównej osi znajduje się pięcioosiowy arkadowy portyk z kolumnami o korynckich głowicach ustawionymi przed arkadami. Za nim znajduje się westybul na planie prostokąta z aneksami. W holu głównym z okazałymi kolumnami w stylu korynckim jest pijalnia wód jodkowo bromkowych i siarczkowych, doświetlona górą tzw. latarnią. Tuż za nią usytuowana jest sala koncertowa, do której wiodą drzwi ozdobione posągami Orfeusza i Eurydyki - dawniej była to sala balowa. Po obu stronach sali znajdują się popiersia rzymskich bogów a także greckich lekarzy i filozofów.

Przeczytaj także: Nowy Dom Zdrojowy w Krynicy-Zdroju. Po wybudowaniu w 1939 roku był najnowocześniejszym budynkiem w mieście>>

Sanatorium Marconi: z kamienia i cegły

Kabiny kąpielowe znajdowały się w skrzydłach bocznych. Poprzedzały je od frontu kolumnowe podcienia, z belkowaniem podpartym korynckimi kolumnami – w latach 50. XX wieku nadbudowane o piętro, w którym umieszczono pokoje dla kuracjuszy. Skrzydła te zakończono ustawionymi do nich prostopadle piętrowymi prostopadłościennymi budynkami. Łazienki powstały z kamienia i cegły, a dachy kryte były blachą na drewnianej więźbie. Obok Zakładu Kąpieli Mineralnych powstał rozległy park zdrojowy, zrealizowany przez ogrodnika Ignacego Hanusza według pomysłu Marconiego.

Przeczytaj także: Sanatorium Bałtyk w Kołobrzegu. Modernizm nad samym morzem>>

Sanatorium Marconi: zmiany

Po śmierci braci Rzewuskich, zarządzających uzdrowiskiem, w 1894 roku uzdrowisko przejął Skarb Państwa. W okolicy Łazienek powstawały nowe obiekty, m.in. w 1900 roku wieża ciśnień nosząca pierwotnie nazwę „Rezerwuaru wody pitnej”. Wcześniej, bo w 1884 roku wybudowano kaplicę pw. św. Anny. Rozbudowano budynek główny - dostawiając od południa nowy gmach kąpieli szlamowych, a od zachodu wodoleczniczy (w 1902-1903 roku). Uzdrowisko funkcjonowało też w czasie okupacji, a po 1945 roku stało się Przedsiębiorstwem Państwowym Uzdrowisko Busko-Zdrój. Wtedy też Łazienki zmieniły nazwę na sanatorium Marconi. W latach 50. XX wieku dobudowano pomieszczenia między skrzydłami a oficynami, w latach 70. XX wieku rozebrano oranżerię, nieco później też dom ogrodnika, który w 1982 roku odbudowano z przeznaczeniem na gastronomię.

Park zdrojowy zachował w większości pierwotny układ, rośnie w nim wiele gatunków drzew, w tym dużo ponad stuletnich. Jego najstarsza część znajduje się na północ od głównego budynku sanatorium - jest ogrodzona. W pobliżu Łazienek znajdują się zgeometryzowane kwatery z niską zielenią i ustawioną na osi fontanną.