Louis Henry Sullivan. Ojciec wieżowców? Pierwszy modernista? [ZNANI ARCHITEKCI]

Louis Henry Sullivan urodził się 3 września 1856 roku w Bostonie w rodzinie irlandzko-szwajcarskich imigrantów, którzy przybyli do Stanów Zjednoczonych pod koniec lat czterdziestych XIX wieku.  Sullivan od wczesnej młodości interesował się rysunkiem i konstrukcjami budowlanymi. Studiował architekturę w Massachusetts Institute of Technology. Wyjechał do Filadelfii i podjął pracę u architekta Franka Furnessa a następnie u Williama LeBarona Jenneya w Chicago (autora m.in. Home Life Insurance Building w Chicago - pierwszego nowoczesnego wieżowca). Sullivan zdecydował się roczny na wyjazd do Paryża. Rozpoczął studia w prestiżowej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu (École des Beaux-Arts). To doświadczenie dało mu solidne podstawy akademickie. W przyszłości jednak Sullivan odrzuci nadmierną dekoracyjność stylu Beaux-Arts, poszukując bardziej funkcjonalnych i nowoczesnych rozwiązań.

Louis Henry Sullivan: kariera i Szkoła Chicagowska

Po powrocie do USA Sullivan rozpoczął pracę w Chicago – mieście, które po wielkim pożarze z 1871 roku stało się laboratorium nowoczesnej architektury. Rozpoczął pracę dla firmy Joseph S. Johnston i John Edelman jako rysownik. W 1879 roku dołączył do pracowni Dankmara Adlera (rok później został partnerem biznesowym), z którym stworzył jedną z najważniejszych pracowni architektonicznych epoki. Projekty pracowni Adler & Sullivan wyróżniały się nowatorskim podejściem do konstrukcji stalowych, które umożliwiały wznoszenie coraz wyższych budynków – prekursorów dzisiejszych drapaczy chmur.

Co ciekawe pracownia Adler&Sullivan słynęła z projektów... budynków teatralnych. Projektowali teatry w Chicago, Pueblo, Kolorado, Seattle i w Waszyngtonie (niestety tego ostatniego projektu nie zrealizowano). Uważa się, że najlepszym "teatralnym" projektem tego duetu jest budynek Auditorium w Chicago z 1889 roku. Ten wyjątkowy obiekt był nie tylko salą z widownią na 4200 osób, ale i 17-piętrowym hotelem i budynkiem biurowym. Od tego czasu architekci projektowali głównie biurowce.

Zobacz także: Historia wieżowców, czyli opowieść o wyścigu do nieba>>

Wśród najważniejszych prac Adler&Sullivan warto wymienić:

• Grobowiec Carrie Elizy Getty na cmentarzu Graceland w Chicago (1890),
• Wainwright Building w St. Louis (1891) – uważany za jeden z pierwszych w pełni nowoczesnych wieżowców,
• Union Trust Company Building w St. Louis - dziś znany jako Hotel Saint Louis (1893), 
• Guaranty Building w Buffalo (1895) – przykład harmonijnego połączenia funkcji i ornamentyki,

W 1893 roku w Stanach Zjednoczonych wybuchł ogromny kryzys ekonomiczny - znany jako Panika 1893 roku. Był jednym z najpoważniejszych kryzysów finansowych w historii i recesją o zasięgu światowym, który rozpoczął się od załamania giełdy nowojorskiej i problemów banków. Kryzys wywołał masowe bezrobocie. Firma Adlera i Sullivana również stała się nierentowna (podobno Sullivan usiłował pożyczać pieniądze na wypłaty dla pracowników. W 1894 roku Adler i Sullivan rozwiązali swoje partnerstwo. Budynek Guaranty Building w Buffalo został uznany za ostatni duży projekt firmy. 

Forma podąża za funkcją

W 1898 roku Louis Henry Sullivan pisał: "Jest to przenikliwe prawo wszystkich rzeczy organicznych i nieorganicznych, wszystkich rzeczy fizycznych i metafizycznych, wszystkich rzeczy ludzkich, i wszystkich rzeczy nadludzkich, wszystkich prawdziwych przejawów głowy, serca, duszy, że życie jest rozpoznawalne w swoim wyrazie, że forma zawsze podąża za funkcją (...)."

Uważał, że architektura powinna być solidna, użyteczna, piękna. Postulował, poszukiwanie takiej formy, która wyrasta organicznie z przeznaczenia budynku. W swoich projektach łączył progresywną konstrukcję stalową z bogatą ornamentyką inspirowaną naturą – geometryczne rytmy fasad zestawiał z motywami roślinnymi i spiralnymi zdobieniami. Chociaż projektowane przez niego budynki są proste i oszczędne, na parterach często pojawiają się secesyjne, bardzo zdobne, kute dekoracje tj. bluszcz czy elementy geometryczne. Znakiem rozpoznawczym Sullivana był też masywny, półókrągły łuk, pojawiający się w w wielu jego realizacjach (np. przy wejściach do budynku czy oknach). 

Sullivan był także mentorem wielu młodych architektów. Najsłynniejszym z jego uczniów był Frank Lloyd Wright, który później stał się ikoną architektury organicznej. W ten sposób idee Sullivana znalazły kontynuację i rozwój w kolejnych dekadach.

Schyłek życia i dziedzictwo

Mimo ogromnego wpływu na rozwój architektury, Sullivan popadł w zapomnienie - borykał się z problemami finansowymi, emocjonalnymi i uzależnieniem od alkoholu.  Zmarł 14 kwietnia 1924 roku w pokoju hotelowym w Chicago. Zostawił żonę Mary Azona Hattabaugh z którą był w separacji. Pochowany został na cmentarzu Graceland w dzielnicy Uptown w Chicago. Dopiero po wielu latach (od lat 70. XX w.) jego twórczość została na nowo doceniona, a dziś uważany jest za jednego z najwybitniejszych wizjonerów architektury nowoczesnej.

Louis Sullivan pozostawił po sobie spuściznę, która zmieniła oblicze miast. Dzięki niemu wieżowiec stał się symbolem nowoczesności, a jego idee wyprzedziły epokę, otwierając drogę do modernizmu XX wieku. Dla współczesnych architektów pozostaje wzorem odwagi twórczej i przypomnieniem, że prawdziwa innowacja wyrasta z dialogu między funkcją, konstrukcją i pięknem.