Villa Empain w Brukseli - arcydzieło art déco [IKONY ARCHITEKTURY]

Willa powstała w 1934 roku na zlecenie 21-letniego barona Louisa Empain, który właśnie odziedziczył sporą fortunę po ojcu -walońskim przedsiębiorcy i finansiście Édouardzie Empain. Baron lubił muzykę, jazdę konną i fechtunek. Pragnął, aby jego dom odzwierciedlał ducha nowej epoki. Zlecił więc projekt i budowę Michelowi Polakowi – szwajcarskiemu architektowi, który już wtedy cieszył się w Brukseli uznaniem (jego największe dokonania to Residence Palace z 1928 roku, instytut dentystyczny George’a Estmana w Leopold Parc, Palace Residence, Hotel Le Plaza oraz Villa de Henri Nestlé). Architekt do współpracy zaprosił Alfreda Hocha.

Dom stanął przy szerokiej Alei Narodu (dziś Alei Franklina Roosevelta) łączącej centrum miasta z dzielnicami willowymi. Posiadłość liczyła 55 akrów, a sama willa miała mieć 2.5 tys. m kw. Dom był gotowy w 1934 roku. Na posesji znalazł się basen o pojemności 500 m sześciennych (największy wówczas w Brukseli), otoczony kolumnadą pergoli.

Willa stoi na planie zbliżonym do kwadratu. Ma trzy kondygnacje naziemne. Geometrię bryły łagodzą wyoblenia ścian bocznych. W centralnej części domu znajduje się dwukondygnacyjny hol, a przeszklenie w dachu wpuszcza rozproszone światło aż na parter budynku. Klatkę schodową prowadząca na piętro zdobi okno z błękitnym witrażem. W balustradzie pojawia się motyw fali.

Do budowy i ozdabiania wnętrza wykorzystano luksusowe materiały: rzadkie marmury Escalettes i Bois Jourdan (na ścianach i posadzkach), brazylijski palisander czy drewno manilkara z Wenezueli. Pojawia się brąz, kute żelazo, szkło. Ściany fasady oblicowano polerowanym granitem. Obramowania okien i głównego wejścia pokrywają płatki 23-karatowego złota. Za ślusarkę w budynku (metalowe balustrady, bramy) odpowiadał Edgar Brandt, jeden z najsłynniejszych rzemieślników epoki, twórca ozdobnych żyrandoli, wazonów, lamp, a także dział artyleryjskich. Witraże są dziełem Maxa Ingranda. Jest on także twórcą podświetlanego panelu na suficie nad salą bankietową – kompozycja 21 prostokątnych elementów była inspirowana Drogą Mleczną.

Willa szybko stała się w Brukseli symbolem nowoczesnej estetyki, ikoną nowego stylu - art déco.

Baron Louis Empain w rezydencji rzadko jednak przebywał i w 1937 roku zdecydował się przekazać ją państwu z intencją przekształcenia posiadłości w muzeum sztuki zdobniczej i współczesnej. W willi Ecole de La Cambre utworzyła Muzeum Współczesnej Sztuki Dekoracyjnej i zorganizowała kilka wystaw.

W 1943 roku niemiecka armia zarekwirowała willę i okupowała ją aż do końca wojny. W kolejnych latach budynek służył za schron armiom alianckim, a następnie umieszczono w niej ambasadę Związku Radzieckiego. Na początku lat 60. XX wieku Louis Empain odzyskał swoją posiadłość i sprzedał ją firmie Tobesco (Belgo International Estate). W 1981 roku kanał RTL (Radio i Telewizja Luxemburgeoises) wynajmuje willę i zakłada tam swoją belgijską siedzibę. Telewizja opuszcza budynek w 1993 roku. W 2001 roku rezydencja zostaje wpisana na listę zabytków Brukseli. W 2006 roku willę kupiła Fundacja Boghossian (założona w 1992 roku przez Roberta i jego dwóch synów Jeana i Alberta Boghossian, libańskich jubilerów pochodzenia ormiańskiego). Po generalnym remoncie, m.in. odtworzono miedziany dach, a w 2010 roku Fundacja utworzyła w niej swoją siedzibę.

Perła brukselskiego dziedzictwa architektury art déco stała się centrum sztuki i dialogu między kulturami Wschodu i Zachodu. W 2011 roku Fundacja za renowację domu została uhonorowana przez Unię Europejską nagrodą Europa Nostra. Dziś willę można zwiedzać (cena biletu w 2024 roku: 10 euro).