Stefan Bryła - wspomnienie konstruktora Prudentialu
W czwartek minęła rocznica śmierci wybitnego polskiego konstruktora, inżyniera konstrukcji Prudentialu, który przed wojną stanowił drugi co do wysokości w Europie, a pierwszy w Polsce tak wysoki budynek.
Stefan Władysław Bryła urodził się 17 sierpnia 1886 r. w Krakowie. Studiował inżynierię lądową i wodną na Politechnice Lwowskiej. W 1908 r. uzyskał doktorat z nauk technicznych. W latach 1910-12 odbył podróż naukową po Ameryce, Azji i Europie.
W czasie I wojny światowej prof. Bryła działał w polskim środowisku miasta Kijów jako prezes Związku Inżynierów i Techników w Rosji. W 1918 r. brał udział w walkach o polski Lwów, a w latach 1919-20 walczył na froncie wschodnim z bolszewikami w obronie Warszawy.
Po wojnie, od 1921 r. wykładał na Politechnice Lwowskiej, a po przeprowadzce do Warszawy był w latach 1934-39 profesorem na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Dla studentów był nie tylko wykładowcą o ogromnej erudycji i wielkim zasobie wiedzy praktycznej, wyśmienitym metodykiem w dziedzinie spawalnictwa oraz konstrukcji wieżowców. Był pogodny i przyjacielski, energiczny i niesłychanie życzliwy.
Należał do wielu polskich i międzynarodowych organizacji technicznych oraz był wybitnym działaczem społecznym i politycznym.
Prof. dr inż. Stefan Bryła był autorem licznych prac naukowych. Najważniejszym jego dziełem jest podręcznik inżynierski (cztery tomy wydane w latach 1928-32). Został uznany za pierwszą polską encyklopedię techniczną.
W czasie II wojny światowej prowadził tajne nauczanie w grupach studentów Politechniki Warszawskiej, za co był przez gestapo dwukrotnie aresztowany. 3 grudnia 1943 r. został rozstrzelany.
Gmach Prudentialu został wzniesiony w latach 1932-33 dla Towarzystwa Ubezpieczeń "Przezorność" SA w Warszawie (The Prudential Assurance Co. LTD London). Był wówczas drugim co do wysokości w Europie, a pierwszym w Polsce tak wysokim budynkiem. Miał 16 pięter oraz 68 m wysokości.
Do innych realizacji konstruktora należą min:
- kompleks budynków Muzeum Narodowego i Muzeum Wojska w Warszawie
- Urząd Telekomunikacyjny i Telegraficzny na ul. Nowogrodzkiej (Warszawa)
- pierwszy na świecie drogowy spawany most na rzece Słudwi - (Maurzyce) (1928-1929)
- budynek biurowy PKO (Poczty Głównej) przy ul. Świętokrzyskiej w Warszawie wysokości 8 kondygnacji (1930-1932)
- gmach Urzędu Skarbowego w Katowicach (Drapacz Chmur) wysokości 14 kondygnacji (1930-1932)
- budynek Biblioteki Jagiellońskiej przy Al. Mickiewicza w Krakowie wysokości 9 kondygnacji (1934)
- budynek mieszkalny Funduszu Kwaterunku Wojskowego (Dom Bez Kantów) przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie wysokości 8 kondygnacji (1934-1935)
- Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych w Łodzi (1935)
- budynek Komunalnej Kasy Oszczędności przy ul. Wolności w Chorzowie wysokości 10 kondygnacji (1935-37)
- Szpital Okręgowy im. marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie(1939)
źródło: Gazeta Wyborcza
- Więcej o:
